ZLOČINI HRVATSKIH VOJNIH I POLICIJSKIH SNAGA U KRAJINI

Vojne i policijske snage Republike Hrvatske za vreme i posle vojne i policijske akcije na Republiku Srpsku Krajninu - počev od 04.08.1995. godine, višestruko i ozbiljno su povredile odredbe međunarodnog ratnog i humanitarnog prava, posebno odredbe koje se odnose na zaštitu civila, nevojnih objekata, kulturnih dobara i dr. Obim i način kršenja odredaba međunarodnog ratnog i humanitarnog prava od strane hrvatskih vojnih i policijskih snaga još uvek je predmet istraživanja i dokumentovanja od strane Komiteta, nevladinih organizacija, kao i organa UN.

Regularna Hrvatska vojska je pre napada na Krajinu, 04. avgusta 1995. godine, mesecima dejstvovala i iz međunarodno priznate BiH, napadajući srpske gradove Glamoč i Grahovo, gde su artiljerijom i iz drugih oruđa i oružja gađali i civilne ciljeve, rušili kuće i druge objekte i naterali civile u izbeglištvo.

Posledice vojne akcije 04. i 05.08.1995. godine na Krajinu, po civilne objekte i po civile (granatiranje i dr.) nisu u potpunosti sagledane zbog brzog zaposedanja prostora Krajine i zbog nedostupnosti lica mesta, posle povlačenja srpske vojske i civila iz Krajine i nedozvoljavanja pristupa, prvih dana po agresiji, i samim organima UN i drugima. Nije do kraja sagledan obim stradanja civila (ubistava granatiranjem i na drugi način), niti obim rušenja civilnih objekata, crkava, kulturno-istorijskih spomenika i sl. Procenjuje se, na osnovu do sada prikupljenih podataka, izveštaja nevladinih, međunarodnih i drugih organizacija i na osnovu drugih podataka, da je je u napadu na RSK i u kasnijim akcijama koje su usledile, ubijeno i nestalo više hiljada Srba.

O napadima pripadnika Hrvatske vojske na kolone izbeglica civila, koje su se iz svih delova Krajine kretale ka Republici Srpskoj, odnosno ka SR Jugoslaviji, raspolaže se sa znatno više podataka i dokaza. Izbegličke kolone su granatirane iz artiljerijskih oruđa, bombardovane iz aviona, a na nekim mestima na njih su izvedeni i pešadijski napadi iz zasede. Za jedan deo kolone sa područja Gline i Banije, na relaciji Lonjskog polja kod Siska, koji se kretao auto-putem prema Beogradu, još uvek nije utvrđeno šta se dogodilo.

Teške povrede humanitarnog i ratnog prava, pripadnici hrvatskih vojnih i policijskih snaga počinili su (i još čine) prilikom tzv. akcija čišćenja terena po srpskim mestima, neposredno po završavanju vojnih operacija. Pljačkanje, paljenje, rušenje kuća i ubijanje preostalih civila (uglavnom staraca koji nisu hteli ili nisu mogli da izbegnu) sprovodilo se (i još se sprovodi) sistematski, uz uklanjanje tragova dela. Neutvrđeni broj lica hrvatski vojnici ili policajci odveli su u logore u Splitu, Zadru, Šibeniku, Karlovcu, Kutini, Gospiću, Ivanić Gradu i drugim mestima. U nekim od ovih logora nije dozvoljen pristup predstavnicima međunarodnih humanitarnih ili drugih organizacija.

Oko hiljadu civila Srba, među kojima najveći broj staraca, žena i dece, sklonili su se u bazu UNPROFORA u Kninu, tražeći da im se omogući odlazak u RS, SRJ ili u druge države. Na traženje hrvatske strane, predstavnici snaga UN u Kninu isporučili su hrvatskoj strani, 40 lica pod izgovorom da su izvršili ratne zločine. Preostali Srbi koji su potražili utočište u bazi snaga OUN u Kninu, posle saznanja šta se desilo njihovoj rodbini i komšijama kao i objektima, materijalnim dobrima i dr, nisu hteli da ostanu u Krajini , već su i oni došli u SRJ.

Za vreme samog napada na Krajinu bilo je masovnog ubijanja civila bez ikakvog vojnog opravdanja, posebno kada se zna da ni sama srpska vojska nije pružala značajniji otpor. Takođe, granatirane su i kolone izbeglica čije su posledice bile vidne do kraja avgusta, posebno na prostoru oko Gline, na putu Glina - Dvor i na drugim delovima kretanja izbeglica kroz Hrvatsku i RS. Hrvatska policija je duže vreme uklanjala razbacane stvari postradalih (ubijenih i ranjenih) srpskih izbeglica.

O posledicama napada na kolonu izbeglica postoje i informacije o masovnim grobnicama u slunjskoj Opštini, o pogibiji najmanje 80 lica iz kolone i drugih civila Srba na području Gline i dr.

Ljudi su ubijani prilikom povlačenja, granatiranjem kolone od strane HV, pešadijskim napadima iz zasede i sadejstvom u tim akcijama sa 5. korpusom muslimanske vojske.

Registrovana su sledeća krivična dela ratnih zločina ubistva civila:

05.08.1995. godine, grupa od dvadeset srpskih civila kamionom se prevozila prema selu Kovačići i dalje, prema kompleksu UNCRO. Kod sela Kovačići, grupa vojnika HV je otvorila vatru na kamion i ubila tri lica: Dragićević Nikolu, Andić Jovu i Bilbija Peru, iz sela Polače. Dragičević Mari, supruza ubijenog Nikole, na levoj šaci, metak ispaljen iz puške hrvatskog vojnika, istom prilikom, razneo je nekoliko prstiju. Hrvatski vojnici su još tri lica ranili i ostavili ih da leže na putu. Hrvatski vojnici su uhapsili preživela lica iz kamiona.

05.08. Hrvatski vojnici su oko 10.00 časova zaustavili traktor sa prikolicom, kojom se prevozilo 13 srpskih civila prema mestu Vrbniku, i naredili Stojakov Živku i njegovoj devojci da siđu sa prikolice. Stojkov je bio nenaoružan i nije uopšte bio u vojnoj službi u Krajini. Čim su sišli sa prikolice, jedan hrvatski vojnik je ispalio u telo Stokova ceo šaržer iz automatskog oružja i usmrtio ga na licu mesta. Devojci ubijenog su pretili da će da je siluju. Posle nekoliko časova, ostavili su je kod UNCRO u Kninu. Sudbina ostalih 11 civila iz traktorske prikolice nije poznata. Nisu viđeni u kompleksu UNCRO.

05.08. Duković Nenad i Duković Nedeljka, bračni par iz Knina, sa bebom od 45 dana i brat Nedeljke, Mirković Dragan, sklonili su se, prilokom granatiranja Knina u soliter u centru grada. Sutradan ujutro su ih pronašli hrvatski vojnici. Nenada i Dragana Mirkovića su odveli sa sobom, a Nedeljku sa bebom u kompleks UNCRO. Od tada Nedeljka ne zna ništa o sudbini muža i brata, a njihova imena se ne nalaze ni na jednoj listi koji su hrvatske vlasti dale UN, niti na spiskovima raseljenih lica.

06.08. Lice koje se sklonilo u kompleks UNCRO u Kninu, izjavilo je predstavnicima MHF da je u Kninu, duž Ulice Kralja Petra, videlo tela 20 ubijenih civila, među kojima su bila i tela žena i dece.

06.08. Pred svojom kućom je ubijen Borojević (Ljubana) Đuro iz Borojevića, Opština Kostajnica. Imanje mu je zapaljeno. Takođe je ubijen i Borojević (Nikole) Miloš, rođen 1948. godine, iz istog sela. Miloš Borojević je zaklan i spaljen zajedno sa kućom.

06. 08. Bračni par - Dobre Luka, star 91 godinu i Dobre Milica, stara 89 godina iz sela Prukljen, ubijeni su i zapaljeni s kućom.

06. i 07.08. hrvatska avijacija je bombardovala kolone izbeglica na teritoriji Republike Srpske. Kod mesta Petrovac, bombama je ubijeno 10 lica, a teže ranjeno 50 (u Memorandumu SMIP-a, navodi se da o ovom zločinu postoje TV-snimci); kolona izbeglica bombardovana je iz hrvatskih aviona "Mig-21" i na pravcu Novi Grad - Prijedor. Tom prilikom je ubijena Galagoža Marta iz Vrgin Mosta, starica, a njen sin Galagoža Rade, invalid, ranjen. Ranjena su istom prilikom još tri lica, među kojima i dvoje dece.

06 - 08.08. U selu Joševci kod Gline, pronađeno je telo starca sa odsečenom glavom bez obe ruke, a u jednom seniku su pronađeni ostaci najmanje četiri spaljene osobe. Dve su identifikovane kao Matijević Cvijo i Matijević Desanka, supružnici .

06 - 09.08. Na putu Jabukovac - Kostajnica, u klancu ispred zaseoka Donja Pastruša, nađeno je oko 30 uništenih traktora, koji su prevozili oko 100 lica, sa tragovima proboja od metaka, koji su pripadali izbeglicama koje su se njima prevozile. Tvrdi se da su ovi ljudi ubijeni sa uzvišice zvane Žilić od strane pripadnika Domobranske bojne iz Slunja i 2. gardijske brigade HV.

06 - 08.08. Najmanje deset civila je ubijeno na Veljunu, između Slunja i Karlovca

06 - 08. U selu Dobropoljci kod Benkovca, prilikom sakupljanja civila radi odvođenja u sabirne centre, hrvatski vojnici su ubili Šaponja Tome Petra, samo zato što je prilikom naredbe da legne na zemlju i ne gleda, instiktivno okrenuo glavu.

Neutvrđenog dana, avgusta meseca, u selu Otonu kod Knina, hrvatski vojnici su tražili od Srbina, koga su zatekli, da im zakolje tele. Dok je on izvršavao tu naredbu, začuo je rafal iz automatskog oružja. Vojnici su mu upravo ubili majku koja je bila rođena 1906. godine.

09.08. ili 10.08. u Jašovici kod Petrinje, ubijen je Stupar Slavko, star oko 60 godina. Ubijen je klanjem i dotučen sekirom, a zatim spaljen. U istom mestu, pored njega je ubijeno još 10 Srba.

09.08. ili 10.08. u mestu Donji Hrastovac kod Siska, ubijen je Božić Stevo, star 70 godina.

10.08. Jedan starac je ubijen nedaleko od Knina, sat vremena pošto su ga policajci UN, pre toga, videli živog. Konstatovano je da je ubijen mecima u potiljak.

11.08. Ekipa Evropske posmatračke misije u selu Golubić pronašla je telo starijeg čoveka kome je pucano u glavu i desnu stranu tela.

12.08. ili 21.08. u selu Komiću kod Udbine, u svojoj kući, spaljena je, nepokretna, Ugarković Mara, rođena 1921. godine, Lavrnić Petar, rođen 1933, godine i njegova majka Sava, rođena 1903. godine. Takođe, u istom selu, u svojoj kući, kod škole, ubijena je, a potom spaljena Pavlica Mika, rođena 1904. godine. U zaseoku Poljice, ubijena je Mirković Boja. Svedoci su videli i leš Ćurčić Stake, stare oko 80 godina, u blizini njene kuće. Svedok je kasnije čuo da su u zaseoku Poljice ubijeni i starci Sunajko Rade (1909.) i Sunajko Mika(1912.).

16.08. U Žagroviću, kod Knina, ekipa UN za ljudska prava otkrila je tela četiri lica, od kojih su tri bila sa rupom od metka na glavi, a četvrto u stanju raspadanja, pa nije mogao da se utvrdi ni pol ni uzrok smrti. Ubijeni su bili stari oko 50 godina. Jednom od tih lica bila su razneta tri prsta na jednoj ruci. Pradstavnicima UN, hrvatski general Čermak, na pitanje u vezi sa pronađenim leševima, odgovorio je da u okolnim brdima verovatno postoji 200-300 tela sa rupama od metka u glavi.

16.08. u selu Zvijerinac pronađena su tri leša ubijenih srpskih civila.

16.08. u selu Svinjica nađena su dva tela neidentifikovanih civila, a četiri lica (Malbaša Jove Dejan, Vukelić Milana Bogdan, Grba Dušan i Milaković Nikola) vode se kao nestala. Svi su prethodno bili uhapšeni.

17-19.08. Misiji Međunarodne helsinške federacije, koja je obišla Krajinu, hrvatski general Čermak je predao spiskove (4 spiska za period od 06 do 13.08.) za koje je tvrdio da sadrže obaveštenja o navodnim telima pokopanim u masovnoj grobnici u Kninu. Članovi misije su, proučicši dokumente, konstatovali da se na spiskovima, koje je sačinjavala hrvatska policija Šibenske županije, nalaze podaci za tela 104 civila, od kojih su neki identifikovani, a neki nisu, kao i da nije tačno da su sva ta lica pokopana na kninskom groblju, već da se radi o civilima (spiskovi sadrže i podatke o poginulim vojnicima) čija su tela pronađena od strane hrvatskih vlasti u Strnici, Kosovu, na putu Gračac-Otrić, u Otriću, Žegaru, na groblju u Kninu (41 civil prema tom spisku treba da je sahranjen u Kninu), u kninskoj bolnici, Biljanima Gornjim, Donjem Srbu, na putu Srb - Donji Lapac, u šumama oko Srba, Bruvna, Mazina, Podgrada, Bukovića, u Golubiću, Kovaćićima, Plitvicama, Ličkom Petrovom selu, Udbini, na putu Kakma - Polače, u Čistoj Mali, Kričkama, Ivoševcima, Frkašiću, Biočinama, u Donjem Lapcu, Bjelini, Žitniću, Drnišu i dr. Prema podacima iz samih spiskova, 31 civil sahranjen je na groblju u Zadru, 3 civila u Korenici, 16 civila u Gračacu. Za 12 civila ne daje se mesto pokopa. Hrvatska strana je tvrdila Misiji da su pokopu civila, koji su poginuli u akciji napada HV, a koje su oni pokupili, prisustvovali predstavnici MKCK - i to u svim fazama postupka. Proverom kod MKCK, ustanovljeno je da ta tvrdnja nije tačna.

17.08. u Daruvaru, NN lice bacilo je granatu na kuću Srbina i usmrtilo ga.

18.08. u selu Hristovac Gornji, nađeno je telo Stojković Mileta.

18. 08. u selu Kakanj, južno od Knina, hrvatski vojnici su ubili dva lica.

21.08. u selu Bijeli Klanac kod Krnjaka, članovi porodice Matijević tragajući po selu za svojim rođacima Matijević Cvijom i Matijević Desankom, starim oko 65 godina, u njihovoj kući otkrili su dva leša koja su bila delimično izgorela. Još (najmanje) dva delimično izgorela tela uočili su u blizini iste kuće i, takođe, leš deteta starog oko 10 godina, koji je bio u raspadanju, a delimično su ga pojele životinje.

25.08. u selu Grubori pronađeni su leševi 5 osoba, među kojima Grubor Miloš, rođen 1915. godine, ubijen sa dva metka u glavu, Grubor Jovo, star 65 godina, ubijen na njivi, dok je čuvao krave, Grubor Marija, stara 90 godina, zapaljena je u kući, Grubor Milka, stara 51 godinu, ubijena pokraj kuće i Karanović Đuro, star 45 godina. Zločin su počinili pripadnici regularne Vojske Hrvatske

27.08. u selu Gošiću kod Đevrske, ubijena su osmorica srpskih civila, svi oko 70 godina stari, od kojih sedam sa prezimenom Borak. Ubijeni su : 1. Savo Borak, 2. Vasilj Borak, 3. Grozdana Borak, 4. Marija Borak, 5. Kosa Borak, 6. Milka Borak, 7. Dušan Borak i 8. Joko Mažibrada. Svi ubijeni tajno su sahranjeni na kninskom groblju pod rednim brojem od 550 do 554, bez imena i prezimena. MUP Hrvatske odbio je da preda rodbini tela ubijenih da bi prikrio ratne zločine.

Krajem meseca avgusta, u selu Golubiću su pronađeni ostaci pet ubijenih lica;

Krajem meseca avgusta, u Radasnici su pronađena tela dvojice ubijenih muškarca. Glava jedne žrtve bila je bačena 50 metara dalje od tela.

11.09. Ekipa Posmatračke misije EZ našla je u Kninu tela dve starije žene, kojima je pucano u glavu;

12.09. u Kninu je nađeno telo Srbina, koga su hrvatski vojnici prethodno maltretirali;

18. 09. na području Mokrog Polja hrvatski vojnici su provalili u kuću Srpkinje stare 82 godine. Jedan od njih je pucao starici u usta i istovremeno joj zario nož u prsa i na taj način je usmrtio.

24. 09. sin je prijavio hrvatskoj policiji u Kistanju nestanak, iz sela Kakanj, gde je živeo, svog 85-godišnjeg oca. Telo oca pronašao je kasnije u bunaru. Radi se o Šarić Dušanu, kome su aktivisti Međunarodnog Crvenog krsta 18.09. donosili humanitarnu pomoć

U Specijalnom izveštaju Posmatračke misije Evropske Zajednice od 29.09.1995. godine, koji ima oznaku "poverljivo", pored ostalog se navodi i sledeće: "postoje mnogobrojni izveštaji o ubijanju Srba, naročito na području Knina, gde je u jednom trenutku nalaženo po po šest leševa dnevno. Najčešći način ubijanja je prerezano grlo ili metak u potiljak ... postoje mnogobrojni znaci da se vrše ubijanja. Međutim, često je teško doći do samih područja da bi se utvrdilo šta se stvarno dogodilo. Ekipa PMEZ iz Knina pokušala je 10.08. da istraži i utvrdi činjenice u vezi sa upornim glasinama da Hrvatska vojska spaljuje leševe u jednoj crkvi u Kninu. Pristup nije dozvoljen ... 29.08. ekipa PMEZ posetila je masovne grobnice u Gračacu i izbrojala 71 grob ... Još ima mnogo Srba o kojima se ništa ne zna i PMEZ prikuplja imena nestalih lica... ".

28.09. u selu Varivode kod Kistanja, na pragu svojih kuća, ubijeno je, a tela im unakažena - 9 srpskih civila, starosti od 60 do 85 godina. Ubice su bile u uniformama Hrvatske vojske.

29.08. u Kistanju, u svojoj opljačkanoj kući, nađena je mrtva osamdesetogodišnja starica. Ubili su je hrvatski vojnici.

29.09. u selu Zrmanja Vrelo ubijen je 50-togodišnji Srbin na sledeći način: u njegovu kuću, gde mu je bila majka, prethodno su upala četvorica naoružanih hrvatskih vojnika probudila ga, prislonila mu cev od puške na vrat, odvela ga u obližnju šumu i ubila ga sa četiri hica ispaljena u grudi.

Krajem meseca septembra 1995. godine, u zaseocima pored Zrmanje, izvršena su sledeća ubistva: u zaseoku Gudura, ubijen je Marčetić Milan, star 47 godina; u zaseoku Milanovici, ubijen je Šujica Dušan, star 72 godine; (Marčetić Milana i Šujicu Dušana ubili su pripadnici Hrvatske vojske, njih desetak, koji su na sebi nosili pancir prsluke); Takođe, u Milanovici su ubijeni i Milanović Vlado, star 50 godina, Marčetić Boro i Komazec Gojko, star 57 godina (na dan ubistva viđen u policijskoj stanici u Gračacu, inače, pronađen je sa tri metka ispucana u predelu želuca); U zaseoku Čanci, ubijen je Čanak Đuro, star 80 godina (sin mu je poginuo kao hrvatski gardista), starica Vujanović Marta (89 godina); u Oton Polju ubijena je Vujanović Marta, stara 87 godina; u Palanci je ubijen Brkić Dušan.

Krajem meseca septembra, u selu Brdo kod Vojnića, hrvatski vojnici su ubili Grudić Rajić Stanku; a u Pločama kod Gradačca, Banjeglav Milku, koja je najpre skalpirana pa onda ubijena;

Krajem meseca septembra, Mandić Đura iz Tominog Gaja kod Gračaca, ubijen je posle mučenja (odsecanje ruku i glave). Posle identifikacije, MUP nije dozvolio rodbini da sahrani pokojnika.

Pripadnici UN u Krajini, posle hrvatske vojne operacije u Krajini, do početka novembra o.g. u bivšem sektoru "Jug", pronašli su oko 1000 grobova. Ne precizira se da li se radi o civilima ili o vojnicima, niti se identifikuju imenom i prezimenom lica pokopana u njima. Navodi se da se u pojedinim grobovima nalazi i po 7 sahranjenih Srba.

Hrvatski helsinški komitet saopštio je javnosti (početkom novembra 1995. godine), da je do početka novembra 1995. godine utvrdio postojanje 715 grobnih humki sa krstovima: u Korenici - 21, Vrliki - 6, Mandićima - 6, Vodoteču - 8, Dvoru - 77, Petrinji - 142, u Malom Sasu - 14, Glini - 38, Gornjoj Oraovici - 7, Krbavici - 2, u Miklunanušiću - 15, u Karamarkovićima - 5, Poljani - 2, Ostojićima - 5 i u Vranjićima - 4. Ne zna se koliko je lica u kojoj grobnici sahranjeno, jer hrvatske vlasti ne dozvoljavaju pregled grobnica za koje i sami tvrde da su u njima sahranjeni Srbi; u Gračacu postoje masovne grobnice. U saopštenju HKK navodi se da je avgusta meseca na groblju u Gračacu sahranjeno 59 Srba, pogubljenih početkom meseca, a potom još 81 Srbin, pogubljen na kraju meseca. Početkom oktobra, na istom groblju, sahranjena su još 124 Srbina, a krajem oktobra još 156. Prvog novembra pojavilo se još 247 grobnih humki sa krstovima.

Krajem meseca septembra u selu Štikovu hrvatski vojnici su ubili 245 žitelja, a selo opljačkali i zapalili. Samo pet Štikovljana je uspelo da izbegne smrt.

"U nekim slučajevima teško je razdvojiti c pljačkuc od c paljevinec , s obzirom da se ovo uglavnom dešava u kombinaciji. Odvija se nezakonito uzimanje u posed i to na celom osvojenom prostoru uz pristanak (mada prećutan) najviših hrvatskih vlasti. Pljačka obuhvata i odvođenje stoke bilo žive ili nakon ubijanja. Jedinice Hrvatske armije, pojedinci i građani bili su odgovorni za većinu incidenata ".

Na području između Knina i Drniša, gde je duž 18 km puta gorelo 45 srpskih kuća; u dva odvojena navrata (17 - 18 .08.) posmatrači UN na ovom potezu primetili su grupe za podmetanje požara - jedna grupa bila je obučena u vojne maskirne uniforme i usmeravala je protivtenkovsko oružje i zapaljiva sredstva prema kućama na području Buljaša, između Knina i Drniša.

Južno od Drniša, u pravcu Knina i u bližoj okolini, na stotine zgrada je spaljeno i opljačkano.

Knin je posle završetka vojnih dejstava sistematski i potpuno opljačkan, a pljačke su sprovele tzv. 4. i 7. jurišna jedinica HV, koje su prve ušle u grad. Drugi talas pljačke sproveli su pripadnici civilne i vojne policije; Ekipa vojnih posmatrača UN otkrila je da je 21 zgrada teško oštećena.

U Ivoševcima su pronađene dve kutije mina PMA-2R, koje se koriste za miniranje puteva i kuća. Misija je u blizini uočila 4 priadnika Specijalne policije Hrvatske. Većina zgrada je, u različitoj meri, bila oštećena od požara i pljačke.

Kistanje je potpuno spaljeno i opljačkano. Jedina neoštećena zgrada bila je pravoslavna crkva. Pema procenama Misije, crkva je namerno ostavljena neoštećena. Srušene su i zgrade škole i pošte. Na ovom području su primećeni "zvaničnici" u civilnim odelima sa mapama kako pokazuju kuće, a kasnije su neke od tih zgrada viđene u plamenu. U Kistanju je 17.08. viđena grupa od 4 hrvatska vojnika kako se kreću oko zgrada. Još dok je misija MHF boravila u ovom mestu, počeo je da kulja dim iz iz zgrada na glavnoj ulici koja vodi u pravcu Knina.

Na Baniji i Kordunu u vojnoj akciji, kao i posle toga, porušeni su civilni objekti u gradovima: Glini, Petrinji i Topuskom, a sela: Dugo selo, Trepča, Kirinje, Katinovac, Grmuša, Staro selo, Bović i dr, popaljena su posle vojne akcije.

Donji Lapac je 70 procenata uništen; sela Siverić, Kosovo, Vrbnik, Radučić, Kričke, Ivoševci, Žagrović su znatno oštećena. Znaci sa nazivima sela na mnogim mestima su uklonjeni.

U 240 sela u bivšem sektoru Jug, prema izjavi portparola UN od 27. 09.1995. godine, 73% objekata je spaljeno.

Svaka kuća u selu Frkašić kod Korenice, opljačkana je i vandalski uništena; zapaljene su kuće u Debelom Brdu i stotine kuća na potezu od Srba do Otrića. Uništene su kuće (sektor Sever) u Javniću, Kosni, Donjem Žirovcu, Bruvnu, Gornjem Klasniću i Paukovcu.

Komandant mirovnih snaga za sektor Jug, A. Foran, izneo je 12. 10. da je obilaskom 389 sela na ovom području registrovano 16.578 spaljenih ili teško oštećenih srpskih kuća.

Hrvatske vlasti su po zauzimanju Krajine veliki broj lica uhapsili i odveli u logore za koje su adaptirali i škole i sportske hale. Nije poznat broj uhapšenih preostalih Srba. Veći centri zatvaranja bili su u Zadru, Šibeniku i Splitu, Kninu, zatim u Sisku, Karlovcu, Kutini, Gospiću, Novskoj, Ivanić Gradu i Sinju. U logorima je sprovođeno mučenje i nehumano postupanje nad zatvorenicima

U bazi UNPROFORA u Kninu sklonilo se preko 750 Srba, koje su hrvatske vlasti držale pod blokadom, stalno insistirajući da im se isporuče "ratni zločinci", ne pružajući pri tom konkretne podatke o traženim licima. Među ovim licima je bilo najviše staraca, a takođe je bilo i dece od 1 do 14 godina starosti.

Bilo je slučajeva korišćenja zarobljenih Srba kao živih štitova. (Primer sa 11 lica iz Doma za retardirane, kod Topuskog). Pripadnici UNPROFORA su jedan broj ovih lica, pronašli ubijene. Od tih lica, jedno lice je bilo u invalidskim kolicima.

O pojedinačnim slučajevima maltretiranja i nehumanog postupanja izvestila je i Posmatračka misija EZ u pomenutom poverljivom izveštaju. U kampu UNCRO za sektor JUG, posmatračka ekipa razgovarala je sa starijim Srbinom iz Markovca koga su teško pretukli hrvatski vojnici. Jednu staricu od 81 godine, iz istog sela, hrvatski vojnici su tukli drškom od pištolja. Postavljali su je uza zid i ispaljivali hice oko njene glave. Hrvatski vojnici su četiri druga muškarca verbalno vređali, a jednog od njih su dva puta pretukli: jednom kada im je pokazao dokument o svom hrvatskom državljanstvu.

U bivšem sektoru Zapad, koji su Hrvati okupirali posle majske agresije, 21. i 22. avgusta, Hrvati sa šahovnicama u automobilima vređali su i maltretirali Srbe u dva mala sela južno od Pakraca. Neki od njih su ulazili u kuće Srba i vršili zastrašivanja.

Kod Vrgin Mosta je 10.08. grupa Hrvata pretukla 17 srpskih izbeglica (13 muškaraca i 4 žene). Predstavnici UN sprečeni su da intervenišu.

U Sisku su hrvatski civili izvlačili Srbe iz kolone koja se 07. avgusta kretala kroz grad i premlaćivali ih, lupali im automobile, zasipali ih kamenicama i đubrivom, pljačkali ih i sl, uz otvoren pristanak hrvatskih policajaca i vojnika koji su obezbeđivali prolaz kolone.

Pljačka, razaranja domova i uništavanja domaćinstava za vreme i posle hrvatske vojne akcije, dovela je do napuštanja sredine u kojoj su Srbi živeli od davnina, negujući specifičnu kulturu na sredokraći između pravoslavlja i katoličanstava. Srpski narod je bio prinuđen da ostavi i svoje svetinje - crkve i manastire, muzeje, istorijske spomenike i bogate riznice kulturno-umetničkog blaga, kao i grobove predaka. Ostavili su oko 950 spomenika kulture, 80 biblioteka i preko 122 škole.

Hrvatska je posle vojno-policijskih akcija na Zapadnu Slavoniju i Krajinu, pristupila unutrašnjoj pravnoj legalizaciji novonastalog stanja proizašlog iz proterivanja Srba sa njegovih etničkih prostora. Hrvatski Sabor je 21. septembra 1995. godine usvojio Zakon o privremenom preuzimanju i upravljanju određenom imovinom, kojim pod državnu kontrolu stavlja svu nepokretnu imovinu prognanih Srba, a takođe i imovinu drugih vlasnika - nedržavljana Hrvatske. Takođe, postavljaju se i faktički neostvarljivi uslovi za eventualni povratak Srba - traženje dokumenata (domovnice, lične karte, izvoda iz knjiga rođenih, dokaza o vlasništvu nad imovinom i dr.) do kojih se faktički ne može doći uz istovremeno davanje kratkog vremenskog roka.