SAVEZNA REPUBLIKA JUGOSLAVIJA

BEOGRAD

PARAVOJNIH FORMACIJA REPUBLIKE HRVATSKE I HRVATA IZ BOSNE I HERCEGOVINE

u periodu od 3. aprila - 15. maja 1992. godine

Novembar, 1998. godine

 Kupreška visoravan predstavlja jedno od najznačajnijih vojno-strateških područja u celoj Bosni i Hercegovini. Diže se na visinu od 1200m iznad nivoa mora i zahvata površinu od blizu 550km2 . Predstavlja i zasebnu geografsku celinu na kojoj su Srbi odvajkada bili većinsko stanovništvo. Krajem DžIDž veka činili su 55 odsto stanovništva, a pred Drugi svetski rat bilo ih je 55,6 odsto od ukupnog broja žitelja Kupreške visoravni. U vreme Drugog svetskog rata hrvatski fašisti - ustaše masakrirale su 1.038 Srba civila, od toga njih 255 bili su deca ispod deset godina starosti. U to vreme kupreški Srbi masovno su se borili u partizanskom antifašističkom pokretu na strani zapadnih saveznika, odnosno na strani anti-fašističke i anti-nacističke koalicije. Više od 500 Srba iz Kupresa je u toj borbi izgubilo život. Uprkos svim stradanjima i sprovedenog zločina genocida od strane hrvatskih oružanih formacija Srbi su i posle Drugog svetskog rata bili većinsko stanovništvo. Po katastarskim knjigama sačinjenim još krajem prošlog veka, za vreme vladavina Austrougarske, u privatnom posedu Srba se nalazilo oko 70 odsto zemljišta sadašnje kupreške opštine. Na višepartijskim izborima održanim 1990. godine, Srbi kao većinsko stanovništvo su osvojili opštinsku vlast.

U gradu Kupresu uoči rata živelo je oko 50% stanovnika srpske nacionalnosti, 7% muslimana, a ostalo su bili Hrvati. Na području cele opštine Kupres većinsko je bilo srpsko stanovništvo.

Kada je počeo rat u Hrvatskoj, iz Kupresa je otišao jedan broj mlađih muškaraca Hrvata, koji je stupio u redove Hrvatske vojske i borio se na vukovarskom ratištu. U to vreme i hrvatsko stanovništvo u Opštini Kupres počinje masovno da se naoružava.

U toku 1991. godine hrvatsko stanovništvo u Kupresu formiralo je svoje vojne jedinice koje su nosile oznaku HVO i HOS-a. Pripadnici tih jedinica bili su dobro naoružani. Oni su otvoreno upućivali pretnje stanovnicima srpske nacionalnosti. Kuće i stanovi u kojima su živeli Srbi bili su noću posebno obeleženi.

Početkom 1992. godine Hrvati počinju da šalju svoje porodice - žene, decu i stare iz Kupresa i okoline u pravcu Livna i Duvna. Poslednja takva dva autobusa otišla su iz Kupresa 24.03.1992. godine. To su činili i muslimani, tako da su u gradu ostali skoro samo muškarci nesrpske nacionalnosti.

U gradu se počinju viđati uniformisana lica hrvatske nacionalnosti koja su došli sa strane, a što izaziva posebno uznemirenje kod srpskog stanovništva, kod koga se javlja strah da će se ponoviti Drugi svetski rat kada su Srbi na području Kupresa, od strane Hrvata, masovno ubijani na najsuroviji način.

Hrvati postavljaju kontrolne punktove na prilazima Kupresu.

Od 31. marta 1992. godine uniformisani i sada naoružani Hrvati počinju upadati u pojedina preduzeća u Kupresu, zaposedati ih i postavljati svoje straže.

Rano ujutru 3. aprila 1992. godine iz pravca Malovana, udaljenog od Kupresa oko 12 km iznenada su se čule detonacije i pucnjava. Pripadnici hrvatske vojske su upali u srpska sela u okolini Kupresa i počeli da ubijaju civilno srpsko stanovništvo koje su zatekli u selima, ili da ih zatvaraju i istovremeno pale sela.

Istog dana 1992. godine, oko 06.00 časova, iz pravca sela Šujica u kome je živelo isključivo hrvatsko stanovništvo izvršen je napad od strane pripadnika hrvatskih jedinica HOS-a i ZNG, kao i pripadnika jedinice koja je bila formirana od strane Hrvata u Šujicama, a čiji su pripadnici nosili crne uniforme i oznaku "U", kao ustaše za vreme Drugog svetskog rata. Zatečene meštane koji nisu uspeli da pobegnu ubijali su na licu mesta. Tako su u Donjem Malovanu ubili toga dana oko 20 Srba.

Napad je bio iznenadan i izveden od strane vojske Republike Hrvatske (bivše Socijalističke Republike Hrvatske u sastavu Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije), zajedno sa paravojnim formacijama, u stvari partijskom vojskom Hrvatske demokratske zajednice Kupresa, Tomislavgrada (Duvna) i Livna, kao i paravojnim formacijama Hrvatske stranke prava. Napad je započeo upadom hrvatskih jedinica u selo Donji Malovan na krajnjem jugozapadnom delu Kupreške visoravni. U tom zločinačkom genocidnom pohodu učestvovale su sledeće jedinice: 106. osječka brigada, 101. zagrebačka brigada, Studentska bojna "Kralj Tomislav" iz Zagreba, Specijalna jedinica "Žuti mrav" iz Vukovara, Jedinica za posebne zadatke Ministarstva unutrašnjih poslova Hrvatske, te bojna "Zrinjski".

Zločinački, ničim izazvan napad na mirna srpska naselja je izveden u vreme kada se Bosna i Hercegovina još nalazila u sastavu tadašnje jugoslovenske države i kada je još postojala Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija. U to vreme na kupreškim prostorima nije bilo ni jednog vojnika Jugoslovenske narodne armije.

Pored Donjeg Malovana toga dana napadnuta su i susedna srpska sela.

Na dan 6. aprila 1992. godine, oko podne, napadnut je i sam grad Kupres od strane pripadnika hrvatskih jedinica kojima su se priključili Hrvati iz Kupresa. Napad je izvršen sa tri tenka "leoparda", kojim su uništavani objekti Srba.

Tom prilikom nastavljeno je ubijanje Srba, pa su tako između 3. i 7. aprila 1992. godine u Kupresu i njegovoj okolini bili ubijeni, pored ostalih, i sledeći Srbi - civili:

Baštić (Bastić) Predrag, iz Kupresa, Ul. 9. krajiške brigade bb, rođen 28.08.1971. godine u Livnu, od oca Tomislava i majke Mirjane, rođene Bosnić, zatvoren sa grupom Srba u podrum Milenka Vile 05.04.1992. godine gde su najpre bili podvrgnuti mučenju, a kasnije postrojeni uz zid i ubijeni iz vatrenog oružja. Tela ubijenih pripadnici HOS-a su odvezli na brdo iznad sela Odžak, u blizini Kupresa, gde su bačeni u jamu. Njihova tela su pronađena tek posle 25 dana (dokaz: 446/96, 194/97-5).

Bosnić Špiro, iz Kupresa, naselje Kratelj, rođen 07.08.1954. godine, u selu Bajramovci, Opština Kupres, od oca Nedeljka i majke Sime, rođene Zubić, zaklan 06.04.1992. godine (dokaz: 34/96, 281/97-5 prilog 16 - fotografija leša).

Vavan Ilija, rođen 1950. godine u selu Gornjem Malovanu, od oca Gojka, ubijen 7. aprila 1992. godine u blizini Čajuše kod Gornjeg Malovana prilikom bekstva iz opkoljenog Kupresa (dokaz: 281/97-3).

Danilović Vlajko, rođen 1952. godine u selu Mušiću, od oca Jove, ubijen 6. aprila 1992. godine u svojoj kući u Kupresu (dokaz: 281/97-3).

Dragoljević Todor, zvani "Toša", iz Kupresa, naselje Kratelj, rođen 20.06.1958. godine u selu Mušić, Opština Kupres, od oca Stojana i majke Gospave, ubijen, pošto je prethodno mučen i masakriran, 6. aprila 1992. godine (dokaz: 34/96, 281/97-5 prilog 17 - fotografija leša).

Duvnjak Vlado, iz Kupresa, rođen 20.07.1945. godine u Odžaku, Opština Kupres, od oca Dragomira i majke Stane, rođene Šešum, zatvoren sa grupom Srba u podrum Milenka Vile 05.04.1992. godine gde su bili podvrgnuti mučenju, da bi kasnije počeli da pucaju po njima. Tom prilikom Vlado je ubijen. Tela ubijenih pripadnici HOS-a su odvezli na brdo iznad sela Odžak u blizini Kupresa, gde su bačeni u jamu. Leševi ubijenih civila su pronađeni posle 25 dana (dokaz 446/96, 194/97-5).

Duvnjak Vlado, iz Donjeg Malovana, rođen 1907. godine u Donjem Malovanu, od oca Aćima, ubijen u Donjem Malovanu kod Kupresa 03. aprila 1992. godine (dokaz: 373/94-1, 714/95-7).

Duvnjak Darinka, iz Donjeg Malovana, rođena 15.03.1935. godine u Blagaju, od oca Draguna, ubijena u Donjem Malovanu kod Kupresa 03. aprila 1992. godine (dokaz 714/95-7).

Duvnjak Milan, iz Donjeg Malovana, rođen 1936. godine, od oca Vlade, ubijen u Donjem Malovanu kod Kupresa 03. aprila 1992. godine (dokaz 714/95-7).

Duvnjak Miloš, iz Donjeg Malovana, rođen 1925. godine, od oca Mitra, ubijen sa svojim sinom Mitrom u Donjem Malovanu kod Kupresa 03. aprila 1992. godine (dokaz 714/95-7).

Duvnjak Mitar, rođen 1940. godine, od oca Dana, ubijen u Donjem Malovanu kod Kupresa 03. aprila 1992. godine (dokaz: 715/95-7),

Duvnjak Mitar, iz Donjeg Malovana, rođen 1965. godine, od oca Miloša, ubijen sa svojim ocem Mitrom u Donjem Malovanu kod Kupresa 03. aprila 1992. godine (dokaz 714/95-7).

Duvnjak Svetko, iz Donjeg Malovana, rođen 1960. godine, od oca Sime, ubijen u Donjem Malovanu kod Kupresa 03. aprila 1992. godine (dokaz 714/95-7).

Duvnjak Cvetko (dokaz: 714/95-7),

Živanić Žarko, iz Kupresa, rođen 1946. godine u Donjem Vukovskom, sin Vuke, poveden sa grupom zatvorenih Srba - civila iz Kupresa ka Šuicama 7. aprila 1992. godine i u jednom momentu, kada je izašao iz kolone, Ante Čičak mu je pucao u noge, a Ivo Čičak u glavu, pa je tako ubijen (dokaz 34/96, 333/95-11, 333/95-23, 453/96-5, 334/97-19).

Zubić Jovo, iz Kupresa, Maršala Tita 38/5, rođen 31.03.1950. godine u Blagaju, Opština Kupres, od oca Rista i majke Jovanke, zatvoren sa grupom Srba u podrum Milenka Vile 05.04.1992. godine gde su bili podvrgnuti mučenju, da bi kasnije počeli da pucaju po njima. Tela ubijenih pripadnici HOS-a su odvezli na brdo iznad sela Odžak u blizini Kupresa, gde su bačeni u jamu. Leševi ubijenih civila su pronađeni posle 25 dana (dokaz 446/96, 194/97-5).

Zubić Stojan, iz Kupresa, za vreme boravka po logorima bio je prebijan, tako da je umro prilikom razmene 15.05.1992. godine (dokaz 453/96-5).

Jarčević Vlastimir, iz sela Ravno kod Kupresa, rođen 06.09.1956. godine u mestu G. Ravno, Opština Kupres, od oca Marka i majke Dušanke, rođene Šešum, uhapšen u Kupresu 03. aprila 1992. godine i odveden u podrum Milenka Vile gde je bio zatvoren sa grupom Srba koji su bili podvrgnuti mučenju, da bi kasnije počeli da pucaju po njima. Tela ubijenih pripadnici HOS-a su odvezli na brdo iznad sela Odžak u blizini Kupresa, gde su bačeni u jamu. Leševi ubijenih civila su pronađeni posle 25 dana (dokaz 446/96, 701/96-18, 194/97-5).

Jarčević Nedeljko, zvani "Švabo", iz Kupresa, naselje Kratelj, rođen 21.05.1950. godine u selu Gornje Ravno, Opština Kupres, od oca Trifka i majke Stane, rođene Manojlović, ubijen 06.04.1992. godine (dokaz 34/96, 281/97-3, 281/97-5 prilog 19 - fotografija leša).

Kanlić Vojislav, zvani "Krezo", iz Kupresa, Ulica Vojislava Zubojevića bb, rođen 02.01.1955. godine u Donjem Malovanu, od oca Gojka i majke Boje, rođene Erceg, 04. aprila 1992. godine pogođen iz snajpera i ranjen, a zatim ubijen iz neposredne blizine od grupe hrvatskih vojnika u maskirnim uniformama, među kojima je bio i Pero Ivić (dokaz 333/95-22, 333/95-23, 492/96, 281/97-4).

Kanlić Mirko, iz Kupresa, Ul. 27. jula br. 7, rođen 01.05.1950. godine u Donjem Malovanu, Opština Kupres, od oca Dušana i majke Anice, rođene Duvnjak, zatvoren sa grupom Srba u podrum Milenka Vile 05.04.1992. godine gde su bili podvrgnuti mučenju, da bi kasnije počeli da pucaju po njima. Mirko je teško ranjen. Leševe ubijenih i ranjene Mirka Kanlića i Jovu Pavlovića pripadnici HOS-a su odvezli na brdo iznad sela Odžak u blizini Kupresa, gde su u jamu bačeni najpre ranjenici, a preko njih leševi ubijenih. Obojica ranjenika su podlegli povredama. Leševi ubijenih civila su pronađeni posle 25 dana (dokaz 446/96, 194/97-5).

Karajlić (Kanlić) Niko, iz Kupresa, ubijen klanjem 06.04.1992. godine (dokaz: 492/96).

Karan Nedeljko, iz Kupresa, rođen 22.08.1949. godine u Blagaju, Opština Kupres, od oca Stanka i majke Milice, rođene Vavan, zatvoren sa grupom Srba u podrum Milenka Vile 06. aprila 1992. godine gde su bili podvrgnuti mučenju, da bi kasnije bili ubijeni iz vatrenog oružja. Tela ubijenih pripadnici HOS-a su odvezli na brdo iznad sela Odžak u blizini Kupresa, gde su bačeni u jamu. Leševi ubijenih civila su pronađeni posle 25 dana (dokaz 446/96, 194/97-5).

Kaulić Marko, ubijen 01. maja 1992. godine u selu Odžak, Opština Kupres (dokaz: 373/94-2).

Keranović Marko, iz Kupresa, rođen 1948. godine u Gornjem vukovsku, zaseok Bućevača, od oca Boža, ubijen 6. aprila 1992. godine na padinama Male Plazenice, koja se uzdiže iznad Kupresa, prilikom pokušaja bekstva iz opkoljenog Kupresa (dokaz 547/96-23, 547/96-24, 281/97-3).

Knežić Rade, rođen 1926. godine u selu Šemenovcima, od oca Milenka, ubijen 6. aprila 1992. godine u podnožju Male Plazenice, prilikom pokušaja bekstva iz opkoljenog Kupresa (dokaz: 281/97-3).

Kontić Lazo, iz Kupresa, naselje Kratelj II, rođen 03.01.1960. godine u mestu Gornje Ravno, Opština Kupres, od oca Vukana i majke Savice, rođene Živanić, koji je nakon zarobljavanja 06.04.1992. godine bio ubijen. On je jedini bio u vojničkoj uniformi. Bio je odmah ubijen po naredbi Zorana Radića zvanog "Zeko", Hrvata iz Kupresa. Bila mu je smrskana desna strana lica od udarca tupim predmetom i odsečeno desno uho (dokaz: 333/95-4, 34/96, 281/97-5 prilog 22 - fotografija leša).

Kontić Milorad, zvani "Ćiro", iz Kupresa, naselje Kratelj, rođen 16.11.1958. godine u mestu Gornje Ravno, Opština Kupres, od oca Stanka i majke Stane, rođene Ždero, ubijen 06. aprila 1992. godine, iskopano mu levo oko (dokaz: 34/97, 281/97-5 prilog 15 - fotografija leša).

Lugonja Lazo, iz sela Ravno, opština Kupres, ubijen u svom selu (dokaz: 426/96-50).

Lugonja Stevo, vozač, iz Kupresa, naselje Kratelj, rođen 02.08.1966. godine u mestu Donje Ravno, Opština Kupres, od oca Bogoljuba i majke Ljeposave, rođene Vasić. Izveden iz svoje kuće 06. aprila 1992. godine i po naredbi "Filipovića", komandanta HVO odmah je, na licu mesta, bio streljan, pošto su mu prethodno za života izvadili desno oko (dokaz 333/95-4, 333/95-22, 333/95-23, 34/96, 281/97-5 prilog 21 - fotografija leša).

Maleš Niko, rođen 1941. godine u selu Riliću, od oca Boža, ubijen 7. aprila 1992. godine u šumi između riličkog Crnog Vrha i donjevukovskog zaseoka Kudilji (dokaz: 281/97-4).

Manojlović Đorđe, rođen 1955. godine u selu Gornjem Vukovskom, od oca Stanka, ubijen 6. aprila 1992. godine u podnožju Male Plazenice kod Kupresa, prilikom pokušaja bekstva iz opkoljenog Kupresa (dokaz: 281/97-3).

Marić Spasoje, rođen 1933. godine u selu Zanaglini, od oca Jove, ubijen u zanaglinskoj šumi 9. aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-3).

Marić Stanko, rođen 1949. godine u selu Riliću, ubijen 6. aprila 1992. godine u podnožju Male Plazenice kod Kupresa, prilikom pokušaja bekstva iz opkoljenog Kupresa (dokaz: 281/97-4).

Marković Dragan, zvani "Gaca", iz Kupresa, Ul. Maršala Tita bb, rođen 05.10.1969. godine u Kupresu, od oca Milana i majke Boje, rođene Marić, ubijen 06.04.1992. godine u Kupresu u blizini svoje kuće, u centru Kupresa (dokaz: 281/97-3)

Milinović Marko, iz Kupresa, Ul. Maršala Tita 11, rođen 17.08.1959. godine u Donjem Malovanu, Opština Kupres, od oca Pera i majke Ljube, rođene Bošnjak, zatvoren sa grupom Srba u podrum Milenka Vile 05.04.1992. godine gde su najpre bili podvrgnuti mučenju, a kasnije postrojeni uz zid i ubijeni iz vatrenog oružja. Tela ubijenih pripadnici HOS-a su odvezli na brdo iznad sela Odžak u blizini Kupresa, gde su bačeni u jamu. Njihova tela su pronađena tek posle 25 dana (dokaz 194/97-5).

Milišić Milan, rođen 1965. godine, od oca Milenka, ubijen 6. aprila 1992. godine kada je tokom noći pokušao da se izvuče iz opkoljenog Kupresa (dokaz: 281/97-4).

Pavlović Jovo, iz Kupresa, rođen 19.01.1951. godine u Kupresu, od oca Vlada i majke Anđe, 05.04.1992. godine bio zatvoren u kući Milenka Vile, u Kupresu, gde je podvrgnut mučenju i teško ranjen. Leševe ubijenih i ranjene Jova Pavlovića i Mirka Kanića pripadnici HOS-a su odvezli na brdo iznad sela Odžak u blizini Kupresa, gde su u jamu bačeni najpre ranjenici, a preko njih leševi ubijenih. Obojica ranjenika su podlegli povredama. Leševi ubijenih civila su pronađeni posle 25 dana (dokaz 446/96, 194/97-5).

Pavlović Trifko, zvani "Lola", trgovački radnik, iz Kupresa, naselje Kratelj, rođen 10.11.1957. godine u selu Donje Vukovsko, Opština Kupres, od oca Stanka i majke Ruže, ubijen 06.04.1992. godine. Udarcem tupim predmetom po glavi odvaljen mu je gornji deo lobanje (dokaz 34/96, 446/96, 281/97-5 prilozi 20 i 20A - fotografija leša).

Panić Luka, iz Kupresa, Ul. Druge proleterske brigade bb, rođen 09.07.1946. godine u selu Mušić, Opština Kupres, od oca Petra i majke Ruže, rođene Velemir, ubijen u Kupresu 06.04.1992. godine u blizini kuće Mitra Čivčića (dokaz. 281/97-4).

Rudić Borislav, rođen 1934. godine u selu Rilići, od oca Ljubomira, ubijen 7. aprila 1992. godine u šumi između riličkog Crnog Vrha i donjevukovskog zaseoka Kudilji (dokaz: 281/97-3).

Soro Dušan, rođen 1934. godine u Zanaglini, Opština Kupres, od oca Đura, ubijen 7. aprila 1992. godine u šumi između riličkog Crnog Vrha i donjevukovskog zaseoka Kudilji (dokaz: 281/97-3).

Soro Dušan, rođen 1934. godine u Zanaglini, Opština Kupres, od oca Đorđa, ubijen 10. aprila 1992. godine u zanaglinskoj šumi (dokaz: 281797-3).

Spremo Anđa, rođena 1935. godine, od oca Ilije, ubijena aprila 1992. godine u svojoj kući u Kupresu, gde je potom zajedno sa kućom spaljena (dokaz: 281/97-4).

Spremo Branislav, rođen 1950. godine, od oca Mirka, izmasakriran aprila 1992. godine pred svojom kućom (dokaz: 281/97-4).

Spremo Milorad, rođen 1936. godine, od oca Branka, ubijen 9. aprila 1992. godine u zanaglinskoj šumi (dokaz: 281/97-3).

Spremo Savica, rođena 1920. godine, od oca Jova, ubijena aprila 1992. godine u svojoj kući u Kupresu, gde je potom zajedno sa kućom spaljena (dokaz: 281/97-4).

Spremo Simo, rođen 1930. godine u Begovom Selu, opština Kupres, od oca Nedeljka i majke Neđe, rođene Popović, ubijen od strane hrvatskih vojnika 07. aprila 1992. godine prilikom povlačenja iz Kupresa. Pre toga je zlostavljan tako što je udaran po celom telu čvrstim predmetima, a onda je usmrćen udarcem malja u lobanju (dokaz: 426/96-50, 281/97-5 prilozi 23 i 23A - fotografija leša).

Spremo Strailo, rođen 1909. godine, od oca Stjepana, ubijen 9. aprila 1992. godine u zanaglinskoj šumi (dokaz: 281/97-3).

Čelebić Drago, iz Kupresa, naselje Kratelj, rođen 05.09.1966. godine u mestu Gornje Ravno, Opština Kupres, od oca Petra i majke Savice, rođene Nikić, izveden je zajedno sa Stevom Lugonjom iz kuće Spremo Petra i po naredbi "Filipovića" streljan na ulici, ispred kuće Omera Huseinbegovića, 06. aprila 1992. godine (dokaz 333/95-4, 333/95-22, 333/95-23, 34/96, 281/97-5 prilog 18 - fotografija leša).

Šešum Momčilo, iz Kupresa, rođen 13.03.1937. godine u Zamaglini, Opština Kupres, od oca Miloša i majke Milice, rođene Rudić, zatvoren sa grupom Srba u podrum Milenka Vile 05.04.1992. godine gde su najpre bili podvrgnuti mučenju, a kasnije postrojeni uz zid i ubijeni iz vatrenog oružja. Tela ubijenih pripadnici HOS-a su odvezli na brdo iznad sela Odžak u blizini Kupresa, gde su bačeni u jamu, da bi bili pronađeni tek posle 25 dana (dokaz 446/96, 194/97-5).

Škobić Nenad, rođen 1954. godine u selu Botunu, od oca Petra, ubijen 7. aprila 1992. godine kod Čajuše blizu sela Gornjeg Malovana, prilikom pokušaja bekstva iz opkoljenog Kupresa (dokaz: 281/97-4).

Škobić Stojan, rođen 1957. godine u selu Botunu, od oca Petra, ubijen 7. aprila 1992. godine kod Čajuše blizu sela Gornjeg Malovana, prilikom pokušaja bekstva iz opkoljenog Kupresa (dokaz: 281/97-4).

Šormaz Dragan, iz Kupresa, Ul. 27. jula br. 7, rođen 15.08.1952. godine u Riliću, Opština Kupres, od oca Jova i majke Ane, zatvoren sa grupom Srba u podrum Milenka Vile gde su bili podvrgnuti mučenju. Sutradan su ih postrojili uz zid i počeli da pucaju po njima pa je Dragan bio teško ranjen od čega je ubrzo umro pred svedokom 446/96. Tela ubijenih pripadnici HOS-a su odvezli na brdo iznad sela Odžak u blizini Kupresa, gde su bačeni u jamu. Leševi ubijenih civila su pronađeni posle 25 dana (dokaz 446/96, 194/97-5).

NN, kupreški Srbin, masakriran aprila 1992. godine u Kupresu, od strane Hrvata, koji su mu prethodno udarcima prebili prste na rukama, a potom mu maljem smrskali lobanju (dokaz: 281/97-5 prilog 24 - fotografija leša).

2

Iz tog preduzeća sproveli su ih u koloni pešice u Šujice udaljeno od Kupresa 20 km, a zatim u Duvno, da bi ih odatle sproveli u Split.

Usput, između Duvna (Tomislavgrada), Splita i Zadra jedan broj zatvorenih Srba je bio izdvojen i njima se nakon toga gubi svaki trag. Sva nastojanja da se oni pronađu do sada su ostala bez rezultata. Oni su poznati kao "Kupreška grupa" (svedok 547/96-23 i drugi svedoci, predmet 281/97-3).

Među njima su bili:

Dragoljević Slavko, nastavnik iz sela Mušić, Opština Kupres, rođen 13.09.1946. godine u mestu Ravno, Opština Kupres, od oca Stojana (dokaz 547/96-23).

Duvnjak Dušan, zvani "Duka", iz Kupresa,

Duvnjak Miko (Marko), iz Kupresa, rođen 17.05.1947. godine u mestu Pribelja, Opština Glamoč, od oca Miloša,

Duvnjak Nikola, iz sela Malovan, rođen 1957. godine u Donjem Malovanu, od oca Save,

Kanlić Pajo, iz Kupresa,

Kanlić Spasoje, rođen 30.05.1957. godine u Donjem Malovanu, Opština Kupres, od oca Jova,

Lugonja Ratko, iz sela Ravno, Opština Kupres, rođen 09.11.1962. godine u Ravnom, od oca Bogoljuba,

Marić Đorđe, zvani "Bugo", iz Kupresa, rođen 1932. godine u Donjem Malovanu, Opština Kupres, od oca Rada,

Marić Jovo, zvani "Joco" iz sela Zanaglina, Opština Kupres, rođen 1943. godine, od oca Ostoje,

Mašić Dragan, iz Begovog Sela, Opština Kupres, rođen 01.11.1960. godine, od oca Milivoja,

Mašić Marko, iz Begovog Sela, Opština Kupres, rođen 02.01.1951. godine u Begovom Selu, od oca Manojla,

Mašić Milivoje, iz Kupresa, rođen 05.05.1954. godine u Begovom Selu, Opština Kupres, od oca Mila,

Mašić Ratko (Radovan), iz Kupresa, rođen 1953. (ili 1954.) godine, od oca Manojla,

Milić Ljupko - Ljubo, iz Kupresa, rođen 20.07.1941. godine u Kupresu, od oca Nikole i majke Todore, rođene Marić, uhapšen u Kupresu 05. aprila 1992. godine (dokaz 547/96-29).

Milić Ratko, iz Kupresa, rođen 12.06.1938. godine u mestu Brda, Opština Kupres, od oca Nikole i majke Todore, rođene Marić, uhapšen u Kupresu 05. aprila 1992. godine (dokaz 547/96-29).

Milišević Miloš, iz Kupresa,

Milišić Dušan, iz Novog Sela, Opština Kupres, rođen 07.03.1959. godine u Novom Selu, od oca Stevana,

Nikić Dušan, iz sela Kudri, Opština Kupres, rođen 31.05.1951. godine u mestu Vukovsko, Opština Kupres, od oca Spira,

Čipčić Mirko, iz sela Ravno, Opština Kupres,

Prema iskazu jednog svedoka koji je preživeo golgotu kojoj je bio podvrgnut, petorica ljudi sa navedenog spiska ("Kupreška grupa") su surovo likvidirani, prilikom transporta uhapšenih Kuprešana iz logora "Lora" do Duvna, odnosno Eminovog Sela. Svedok 334/97-19 navodi:

...U toku kretanja prema Duvnu, negdje oko Drniša, kamion je stao i vidjela se u blizini puta iskopana velika jama, tamo je radio neki buldožer, a bilo je ljudi koji su imali i motorne testere u rukama. Hrvatski vojnici koji su nas doveli, skinuli su sa kamiona 8 ili 9 uhapšenih Srba i ja sam video kada su ih doveli do te jame i poubijali. U grupi izdvojenih bili su Ratko Milić i njegov brat Ljubo, Dušan Nikić, Slavko Dragoljević, jedan gluhonijem koji se prezivao Čivčić, ali mu ne znam ime, a ostalih imena se ne sjećam. Ne znam ostale podatke za pomenuta lica, ali pouzdano znam da je 8 ili 9 tom prilikom ubijeno...

3

Pošto su nas sakupili naredili su nam da stanemo ispred tenka kao štit. Išli smo sa strane i ispred tenka i štitili tenk. Među onima koji su usmeravali tenk i naređivali bio je Zoran Turulija, Boro Zrno, Jure Zrno i Filipović koji je bio komandant "žutih mrava".

Krećući se pored tenka video sam da su ubili meštane Kupresa koji su svi bili civili: Špiru Bosnića, Pavlovića zvanog "Lola", Todora Dragoljevića, Nedeljka Jarčevića i Ćiru Kontića.

Kada smo došli do kuće Petra Sprema iz Kupresa ubijen je jedan vojnik HVO. U toj kući su se nalazili Stevo Lugonja i Dragan Čelebić. Njih dvojicu su izveli iz kuće i Filipović je naredio da se oni odmah streljaju. Na 5 m od mene video sam kada su ih vojnici streljali. Oni su bili civili bez oružja.

Odatle su nas odveli i zatvorili u halu tvornice tekstila u Kupresu, gde smo zatekli nekoliko meštana. Ukupno nas je bilo 74-voro.

Oko ponoći su doveli ranjenog M.M. iz Kupresa. Doveo ga je Pero Dumančić i čuli smo da je došao neki traktor na kome je bilo devetoro ubijenih ljudi.

Ujutru su nas izveli iz zatvora i poveli peške prema Šuicama. Tu su ubili Žarka Živanića na koga su iz puške pucali Ante Čičak i Ivo Čičak. Ante mu je pucao u noge, a Ivo u glavu...

...Ja sam živeo u Kupresu, gde sam rođen i gde sam bio i zaposlen.

Nakon tri dana hrvatska vojska upada u grad i počinju sa čišćenjem grada. Kod kupreških vrata mene su zaustavili pripadnici HOS-a, legitimisali me, pretresli i oduzeli mi dokumenta. Potom su zatvorili nas 10 Srba u podrum kuće Milenka Vile. Tu su nas čuvali trojica stražara sa uperenim puškama. U 13,40 sati u podrum ulazi jedan pripadnik HOS-a koga su oslovljavali sa Franjo, koji je u ruci držao snajpersku pušku. On je pitao stražare da li je sve u redu, pa su odmah nakon toga sva četvorica počela da pucaju u nas. Ja sam tom prilikom bio pogođen u levo rame i desnu šaku i pao sam. Kada su ispucali rafale stražari i taj Franjo su otišli.

Ubrzo u podrumu se pojavljuje neki "doktor" koji nas je pozvao da ustanemo. Tada smo ustali samo ja i J.P. Ostali su ležali, bili su ranjeni ili mrtvi.

Tom prilikom video sam da su bili ubijeni odmah na licu mesta Momčilo Šešum, iz Kupresa, star oko 60 godina, Vlado Duvnjak, star oko 55 godina i Nedeljko Karan, star oko 50 godina.

Ranjeni su bili uglavnom u predelu stomaka, grudi i nogu: Mirko Kanlić, star oko 45 godina, Predrag Baštić, star oko 21-22 godine, Dragan Šormaz, star oko 45 godina, Vlastimir Jarčević, star oko 40 godina i Jovo Zubić, star oko 45 godina.

Taj "doktor" je nama pružio samo ovlaš pomoć, da bi posle pola sata otišao. Ranjenici su jaukali od bolova i ja sam im donosio vodu, pošto sam jedini mogao da se krećem. Posle sat-dva umro je i Predrag Baštić, a ubrzo za njim i Dragan Šormaz.

U međuvremenu Mirko Kanlić mi je tražio da mu dam nešto da se ubije. Negde pred mrak Mirko je razbio porcelansku šolju iz koje je pio vodu, uzeo jedno parče i presekao sebi vene, nakon čega je ubrzo umro. Odatle nas odvode pred tekstilnu fabriku. Tu u jednom trenutku Jovo Pavlović pokušava da pobegne. Međutim, jedan od pripadnika HOS-a puca i ubija ga. Odatle nas odvoze u krug fabrike u kojoj je bilo oko 80 zatvorenih Srba.

Jovo Zubić i Vlastimir Jarčević koji su bili živi kada su nas doveli u krug tekstilne fabrike, posle mesec dana pronađeni su mrtvi zajedno sa preostalom sedmoricom koji su sa mnom zatvoreni.

Na dan 7. aprila popodne u grad su ušle jedinice JNA. Posle dva dana ja sam bio prebačen u Beograd na lečenje...

...Prilikom oslobađanja Kupresa ja sam video u Zloselu dete staro oko 2 godine zakovano za banderu, kome je veliki ekser bio prošao kroz čelo...

3.4. Svedok 547/96-40 navodi:

U Kupresu su hrvatski vojnici otpočeli sa hapšenjem 06.04.1992. godine, tako što su se u gradu kretali sa ratnom tehnikom, tenkovima i oklopnim vozilima. Tog dana nas nekolicina, među kojima je bila i moja snaha Mirjana nalazili smo se u kući komšije M.S. i kada su naišli hrvatski vojnici mi smo zaključali ulazna vrata kuće i pokušali da iza vrata stavimo stvari iz kuće koje bi onemogućile otvaranje vrata. U jednom trenutku vrata su provaljena topovskom cevi tenka i tada su u prostoriju uleteli hrvatski vojnici koji su naredili da svi podignemo ruke u vis. Naredili su da iziđemo iz prostorije, a potom da svi skinemo gornje delove odeće iako je bilo jako hladno i padao je sneg. Poveli su nas do obližnjeg potoka, a potom naredili da svi legnemo u tu vodu koja je tekla, psujući nam majku srpsku i majku četničku i tvrdeći da ćemo svi biti poubijani i da za nas Srbe u Kupresu nema života.

To je bilo oko 15,00 časova, a kada smo se dobro nakvasili vodom na tom potoku, naredili su da ustanemo i da podignemo ruke i od tog trenutka pa sve do 20,00 časova morali smo držati podignute ruke u vazduh. Naterali su nas posle ovoga da prenosimo njihovu municiju - granate iz kamiona u tenk koji je bio tu. U toj grupi bio je i pop Z.P., pa su hrvatski vojnici njega i Lj.B. naterali da idu kroz Kupres i da viču: "predajte se narode neće vam se ništa dogoditi, poziva vas vaš paroh pop Z.P." Hrvatski vojnici udarali su kundacima popa i Lj.B., terajući ih da jače viču...

4

...6. aprila 1992. godine došli su vojnici sa oznakama HVO i uhapsili su mene i moga oca. Odveli su nas u halu fabrike TTK "Borac" i smestili u jednu halu.

Pre toga držali su nas 6 časova pored tela ubijenih meštana Steve Lugonje i Drage Čelebića.

Kada smo odvedeni u halu naredili su nam da se skinemo i da izujemo obuću, tako da smo ostali samo u donjem vešu. Sve su nas popisali, a potom su naredili da krenemo po dvojica u pravcu Šujica.

Sa strane su išli pripadnici HVO, ispred i iza nas. Bilo je hladno i padao je sneg. Mi smo išli goli i bosi u pravcu mesta Šujice, koje je udaljeno 22 km od Kupresa. Usput su nas udarali kundacima, a naročito one koji nisu mogli da idu.

U jednom trenutku izveli su iz stroja Žarka Živanića iz Kupresa i naočigled svih nas ispalili u njega nekoliko metaka. On je ostao mrtav pored puta, a nama je naređeno da krenemo dalje i tako smo došli u Šujice.

Hrvatski vojnici koji su nas pratili vezali su nam u Šujici ruke na leđa žicom. Tada su počeli da nam psuju majku srpsku i majku četničku i da prete da ćemo svi biti poubijani. Govorili su da ćemo završiti u istim jamama iz kojih su izvađeni ostaci Srba koji su ubijeni 1941. godine. Sve uhapšene su tako vezane udarali kundacima i nogama na kojima su imali čizme.

Potom su nas potovarili kao džakove na kamion kojim su nas odvezli u Duvno.

Smestili su nas u Duvnu u civilni zatvor u podrumske prostorije u kojima su bile ćelije. U ćelije su stavili negde dvojicu, a negde po četvoricu. Ja sam bio u ćeliji sa mojim ocem, a pored nas su bili N.S. i P.S.

U zatvoru u Duvnu smo ostali samo jedan dan. Za to vreme u ćelije su ulazili hrvatski vojnici i udarali nas do besvesti. Udarali su nas nogama na kojima su imali čizme, kundacima od oružja, cevima od oružja, palicama. Ulazili su i u kasnim noćnim časovima i prebijali nas do iznemoglosti. Govorili su da ćemo svi biti poklani i da za nas Srbe nema života u zajednici sa Hrvatima i muslimanima.

Pored tuče i pretnje ubistvom i klanjem vojnici HVO izvodili su pojedince iz ćelija i terali da međusobno polno opšte. To su zahtevali da učine moj otac i N.S., ali oni na to nisu pristali.

Prošli smo i kroz Livno i cela grupa je odvedena u Split i smeštena u "Loru".

Prilikom dolaska u "Loru" na ulazu sačekao nas je i sa jedne i sa druge strane špalir hrvatskih vojnika, koji su u rukama držali komade gumenog kabla, metalne cevi dugačke 60-80 sm, ili komade drveta. Tim predmetima hrvatski vojnici su nas, prilikom prolaska kroz taj špalir, nemilosrdno udarali.

U mojoj blizini, prilikom prolaska kroz špalir, razbijena je glava Petru Spremu iz Kupresa, koji je posle izvesnog vremena podlegao povredama. Posle ove tuče hrvatski vojnici su nas pretresli i tom prilikom oduzeli su sve vredne stvari koje smo imali kod sebe: zlatno prstenje, burme, novac, satove i drugo.

Onda su naredili da se popnemo na kamion koji nas je dovezao, pa je taj kamion po krugu idući najvećom brzinom, naglo kočio, tako da smo se mi na kamionu međusobno udarali telima, jer smo bili jedan uz drugog. Kamion je vršio i nagla skretanja levo, a posle toga desno, što je izazivalo strahovite međusobne udarce glavama i telima uhapšenih. Cela grupa bila je vezana žicom, a bili smo svi bosi i u donjem vešu.

Posle toga naredili su nam da siđemo sa kamiona i potom su nam skinuli žicu sa kojom smo bili vezani i odveli nas u ćelije. Smešten sam u ćeliju sa još 12 uhapšenika među kojima je bio i moj otac. Ta ćelija je bila veličine 2 h 3m. Posle smeštaja hrvatski vojnici su počeli da nas pojedinačno izvode u hodnik ispred ćelije i tamo su se čuli strahoviti krici i jauci. Čuli su se i udarci. Tuče su trajale oko 30 minuta. Tada sam ja izveden iz ćelije, a vraćen sam u krvi, modar i otekao.

U "Lori" sam ostao sa ocem samo jedan dan i noć i za to vreme više puta izvođen sam i prebijan.

Posle toga ja i otac smo stavljeni u jedno kombi vozilo, pošto smo prethodno bili vezani, pa su nas odvezli u Duvno i smestili u policijski zatvor, u podrumske prostorije.

Tu su prvo izveli na saslušanje moga oca, a posle i mene. Kada su mene izveli pitali su me u kojoj sam jedinici srpske vojske bio, koje ta jedinica ima naoružanje, mada ja nisam bio ni u jednoj jedinici, niti sam znao šta o tome. Dali su mi parče papira i zahtevali da dam odgovore na pojedina pitanja.

Od momenta hapšenja, u toku celog puta koji sam opisao i za vreme ispitivanja bilo nam je naređeno da moramo gledati samo u zemlju, sa povijenom glavom i da nesmemo gledati onoga sa kim razgovaramo i ko nas tuče. To je bilo pravilo i onaj ko bi to prekršio bio je strahovito mučen i prebijan.

Dok su mene ispitivali u Duvnu, doveli su moga oca pa su njega pitali da li je gladan, a potom je taj, koji nas je ispitivao, naredio da nas odvedu i da nam daju da jedemo. Odveli su mene i oca u ćeliju gde smo ranije bili i tada su hrvatski vojnici otpočeli strahovito da nas tuku. Jedan hrvatski vojnik je udario mog oca nogom na kojoj je imao čizmu u predelu usta i tada mu je izbio zube u gornjoj vilici. Zubi su mu poispadali na pod. Drugi vojnik koji je bio pored mene udario je mene, tako da smo posle tih udaraca ja i otac bili onesvešćeni. U to vreme već sam imao prelom nadlaktnog dela leve ruke od udarca u Brišniku.

Ja i otac smo u Duvnu ostali 7 dana. Tek šesti dan su nam dali jedno malo parče hleba i prvi put smo tada nešto pojeli.

Za vreme boravka u tom zatvoru u Duvnu skoro svaka dva sata dolazili su hrvatski vojnici i tukli mene i mog oca. To su činili i danju i noću. Pri svakom udaranju psovali su nam majku srpsku, nazivali su nas četnicima i pretili da ćemo biti ubijeni.

Dok smo bili u Duvnu, hrvatski vojnici su iz "Lore" doveli braću S. i sveštenika Z. Oni su bili u drugim ćelijama. Nisam mogao da vidim šta su im radili, ali su se iz hodnika čuli jauci i krici. Predpostavljam da su i njih tukli kao i nas.

Iz zatvora u Duvnu grupa od nas 13 iz Kupresa, vraćena je u Split i smeštena ponovo u "Loru".

U "Lori" smo zadržani 2-3 sata, a potom je cela grupa u kojoj smo se nalazili ja i moj otac, odvežena u Zadar i smeštena u prostorije neke vojne kasarne.

U Zadru nas je ponovo sačekao špalir sa raznim predmetima u rukama i tako smo najpre isprebijani, a posle smo smešteni u ćelije, po petorica u svakoj. Sutradan su nam naredili da skinemo odeću koju smo imali na sebi, a potom su nam dali vojnička odela bivše JNA da obučemo.

U zatvoru smo zatekli grupu ranije uhapšenih Srba iz Prebilovaca i iz Duvna. Ne znam tačno koliko smo ostali u tom zatvoru, ali mislim da smo zadržani između 10-15 dana. Svakog dana po više puta ulazili su u ćeliju i tukli nas. Izvodili su nas i u hodnik i tamo su nas tukli. Terali su nas da pevamo hrvatske pesme, a prilikom prolaska hrvatske vojnike da pozdravljamo sa ustaškim pozdravom "za dom spremni", dok su nas oni strahovito tukli.

Tu smo ležali na golom parketu. U ovom logoru su nam počeli davati hranu. U početku jedanput dnevno, a posle toga i po dva obroka. Hrana se sastojala uglavnom od parčeta hleba veličine dva - tri zalogaja i na taj hleb je bilo stavljeno po malo paštete iz konzerve. Dešavalo se i da po 2-3 dana ne dobijemo hranu.

I u ovom logoru su nas tukli do besvesti. I sada imam ožiljke od udaraca i od žice sa kojom su mi ruke bile vezane.

Dok smo boravili u Zadru tamo su nam hrvatski vojnici dozvoljavali po jedanput u 24 časa da odemo u klozet, a vodu smo veoma retko dobijali.

Iz Zadra smo prebačeni kamionom u neko selo kod Duvna. Tamo smo zatvoreni u neki podrum u kome je ležala stoka. Ležali smo u tom đubretu i vlagi bez ikakvog prostirača i pokrivača. Tu smo ostali 5-6 dana. Za to vreme u tu prostoriju ulazili su hrvatski vojnici i tukli nas do besvesti.

Ta prostorija bila je suviše niska tako da se nismo mogli uspraviti, a u grupi nas je bilo oko 30.

Za sve to vreme dobili smo samo jedanput po parče hleba i to nam je bilo sve što smo dobili za hranu. Bili smo strahovito iscrpljeni od gladi i od udaraca koje smo svakodnevno dobijali.

Dok smo boravili u toj kući dolazili su neki hrvatski lekari koji su nam dali navodno neke vitamine u vodi, jer smo svi bili do te mere iscrpljeni da nismo mogli da se krećemo, niti da ustajemo.

Odatle smo odveženi u Ljubuški i smešteni u zatvor.

U tom zatvoru su nas terali da držimo ruke podignute u vis po 5-6 časova, da udaramo jedan drugog šamarima i pesnicama, da pravimo žablje skokove i sklekove.

Ostali smo u tom zatvoru oko 7 dana, a posle toga odvedni smo u Žitnić kod Drniša i tamo razmenjeni.

U grupi koja je odvedena na razmenu, pored mene i mog oca bio je i Stojan Zubić ih Kupresa, borac iz Drugog svetskog rata, koji je bio toliko isprebijan da je umro u toku razmene.

Posle razmene ja i moj otac preveženi smo u Kupres, a odatle u Banja Luku, gde nam je ukazana lekarska pomoć.

Dok smo se ja i otac nalazili u istoj prostoriji, mnogo puta mi smo se oprštali, jer smo bili ubeđeni da jedan od nas nikada više neće izaći na slobodu. Mnoge detalje terora koji sam doživeo u toku boravka u pomenutim logorima ja sam zaboravio, a za sve te postupke i ponašanje od strane Hrvatskih vlasti trebalo bi mnogo vremena da se sve ispriča.

Jednostavno, to je bio užas i neizdrživo...

...Kada smo stigli u Šujice povezali su nas žicom. U vezivanju je učestvovao hrvatski vojnik Božo Šarić, od oca Stanislava iz Begovog Sela, Ivica Slijepčević, od oca Milana, iz Šujica, a druge hrvatske vojnike ja nisam poznavao.

U toku transporta prema Splitu, hrvatski vojnici koji su nas pratili udarali su nas nemilosrdno kundacima od oružja i nogama na kojima su imali čizme, psovali su nam majku srpsku i majku četničku i pretili da ćemo svi biti, na najsvirepiji način, uništeni.

Zaustavili su nas u blizini jame koja se zove Cebare i tu su nas nemilosrdno udarali. Udarali su nas i Slijepčević i Šarić.

Tu su nam prilazili i civili koji su nas takođe udarali sa drvenim kolčevima, metalnim polugama i drugim predmetima. Zadržani smo na tom mestu 4-5 časova i neprekidno su nas udarali.

Dovedeni smo u Loru i prilikom ulaska tamo nas je sačekao špalir hrvatskih vojnika i sa jedne i sa druge strane koji su nas isprebijali, tako da se niko nije mogao održati na nogama. Od zadobijenih udaraca posle kraćeg vremena preminuo je moj brat od strica P. S.

Zadržani smo u Lori jedan dan i za to vreme bili smo mnoštvo puta izvođeni na tuču. Tamo su nas uglavnom tukli kundacima od oružja, komadima električnih provodnika sa izolacijom, gumenim palicama, komadima metalnih cevi i nogama na kojima su bile čizme, te pesnicama.

Iz Lore smo otpremljeni u Zadar i tamo smo smešteni u prostorije neke vojne kasarne. Ne znam tačno koliko smo dana tamo zadržani, a prilikom dolaska u Zadar takođe nas je sačekao špalir hrvatskih vojnika koji nas je tako izudarao da smo bili svi onesvešćeni i na patosu. Pri svakom udaranju hrvatski vojnici su nam psovali majku srpsku i majku četničku i govorili da ćemo svi biti uništeni. U tom logoru ležali smo na golom patosu. U tom logoru dobijali smo dnevno po jedan obrok i to po jedno malo parče hleba i deo od male konzerve mesnog nareska. Nama uhapšenim nije stalo toliko do hrane zato što smo bili isprebijani, otečeni, modri i krvavi, ali smo imali potrebu za vodom koju nam hrvatski vojnici nisu davali.

U Zadru su formirali tri grupe uhapšenih i moja grupa je posle izvesnog vremena boravka u tom logoru odvedena u Eminovo Selo kod Duvna i smeštene u podrumsku prostoriju jedne zgrade.

Iz tog podruma izvodili su nas najpre na saslušanje. Odnosno, najpre su nas vodili u baštu pa su nam naređivali da dubimo na glavi tako što bi klekli, pa glavu stavili na zemlju a ruke na leđa. Hrvatski vojnici išli su od jednog do drugog i udarali su nas nemilosrdno po leđima metalnim cevima dužine oko 80 cm, a prečnika oko 3-4 cm, a posle toga su nas vodili na saslušanje.

Za sve vreme boravka u toj zgradi mi smo ležali na goloj zemlji, a hranu smo dobijali kao i u Zadru, dnevno jedno parče hleba i malo neke paštete. Vode nismo uopšte dobijali. U istoj prostoriji obavljali smo sve fiziološke potrebe, pa je u istoj bio nepodnošljiv smrad. Ne znam tačno koliko sam dana zadržan u toj zgradi, ali sigurno znam da sam svaki dan po više puta bio izvođen na saslušanje i strahovito tučen. U tu zgradu hrvatski vojnici dovodili su i civile pa su nas pokazivali kao zarobljene četnike, a civili su nas takođe udarali, pljuvali, psovali i na razne načine ponižavali. U mom prisustvu jedna žena, verovatno Hrvatica, isekla je natkoleni deo leve noge uhapšenog M.S. iz Begova Sela.

U Vrgorcu smo smešteni u jednu podrumsku prostoriju, a iz te prostorije izvođeni smo na sprat na saslušanje. Prilikom svakog saslušanja udarali su nas kundacima od oružja, cevima od oružja, nogama, pesnicama, komadima električnog kabla na kome se nalazi izolator i drugim priručnim sredstvima. Neprekidno su nam pretili da ćemo biti poubijani. Terali su nas da pozdravljamo sliku Ante Pavelića u svim logorima kroz koje smo prošli, da pevamo ustaške pesme "evo Jure i Bobana". Tu je Milo Spremo vođen na saslušanje i pošto je tamo strahovito tučen, od zadobijenih udaraca je umro među nama ubrzo po povratku sa saslušanja...

...Na ulazu u logor "Lora" sa jedne i druge strane sačekao nas je špalir policajaca koji su imali u rukama komade električnog kabla, metalne cevi, palice, oružje, komade drveta i drugo. Kada smo mi vezani prolazili između njih, oni su nas nemilosrdno udarali. Većina od nas je od zadobijenih udaraca padala, a oni su nastavljali da nas tuku.

U "Lori" smo smešteni u ćeliju nas 10. Po smeštaju hrvatski policajci su počeli pojedinačno da nas izvode u drugu prostoriju i tamo su nas nemilosrdno udarali. Doveli su me u tu prostoriju navodno radi saslušanja i naredili da legnem preko stola, a policajci su stajali sa jedne i sa druge strane stola, od kojih je jedan imao gumenu palicu u ruci, a drugi komad drveta dugačak 60-80 sm, pa su bez ikakvog ispitivanja počeli da me udaraju. Udarali su me dok se nisam onesvestio, a kada bih se osvestio onda su mi naređivali da stanem uz zid, a potom mi je jedan od njih hvatao glavu i udarao njome o zid dok mi nije potekla krv iz glave. Posle su me odvukli u ćeliju i izveli druge. Ja sam bio sav u krvi, otečen i modar od udaraca.

Posle dovođenja u "Loru" jedna grupa uhapšenih iz Kupresa je odvedena, kako sam kasnije saznao u Duvno. Sa tom grupom sam se sreo tek u Ljubuškom, pred razmenu.

Ja sam zadržan u "Lori" oko sedam dana. Za svo vreme boravka po nekoliko puta dnevno izvođeni smo i tučeni. Pretili su da ćemo biti svi ubijeni na najsvirepiji način.

Izvodili su nas i postrojavali pored zida, a potom pucali preko nas.

U noćnim časovima izvodili su jednog po jednog s tim što su mu saopštavali da ga vode na klanje i toga su vraćali u drugu ćeliju, tako da mi nismo znali šta se desilo sa izvedenim.

Naterali su nas i da pozdravljamo sliku Ante Pavelića i da pevamo ustaške pesme.

Pojedince su podvrgavali strujnim udarima, tako što su ih priključivali na izvor struje, ali ja taj tretman nisam doživeo.

Za svo vreme boravka u "Lori" dobili smo samo pred odlazak u Zadar jedno parče hleba i malo paštete. Jedna mala pašteta podeljena je na 20 zatvorenika, a parče hleba je bilo težine oko 50 grama.

Za svo vreme nisu nam dali vodu...

...U Splitu smo odveženi u krug pomorske oblasti gde se nalazio centar hrvatske vojne policije.

Tu smo, kao i u Gornjem Brišniku, izlazili iz kamiona jedan po jedan. Dočekali su nas hrvatski vojnici i tukli. Ispred mene na 3m nalazio se Petar Spremo. Jedna hrvatski vojnik snažno ga je udario drškom pištolja po glavi i on je od tog udarca pao i udario temenom o ivičnjak, posle čega je ostao da leži nepomično. Njega od tada više nisam video. Isti taj vojnik je i mene snažno udario drškom pištolja po glavi, od čega mi je prsla lobanja na četiri mesta, pa sam sav bio obliven krvlju.

U "Lori" smo smešteni u jednu ćelija u grupama od po 20 zatvorenika.

U ovoj ćeliji ostao sam tri dana. Za to vreme ispitivao nas je i tukao ko god je hteo od stražara. Tukli su nas i ponižavali na razne načine. Terali su nas da uđemo u kućice za pse i da lajemo kao psi.

Mene su izvodili na šetalište i tamo su me tukli govoreći da ličim na Radovana Karadžića. Tukli su me sve dok nisam pao u nesvest. Kada sam došao k sebi, rekli su da ličim na Momčila Krajišnika, pa su me opet tukli.

Jedna od najponižavajućih situacija dogodila nam se u "Lori". Tu su pojedine od nas terali na perverzije. Jedan drugom morao je da uzme polni organ u usta ili da međusobno polno opšte. To se dogodilo pok. Milu Spremu, svešteniku P.Z., Š.L., Z.B. i drugima.

Nisu nam dali ništa od hrane, niti vodu za piće sva ta tri dana dok smo boravili u "Lori".

U "Lori" je najsuroviji bio izvesni "Rambo", zatim Vlado zvani "Vukovarac", jedan koji je imao dugu kosu vezanu pozadi koga su zvali "Reponja", neki "Makedonac", "Žućo" iz sela Ploča, Opština Gornji Vakuf...

Onda su nas poveli navodno na razmenu i usput, negde blizu onog mesta gde smo istovarili onih 20 ljudi, prozvano je još 5 ljudi: Milić Ljuba, Milić Ratko, Marić Jova, Dragojlović Slavko i Čivčić Mirko, svi civili iz Kupresa.

Potom su vratili preostalih 17 od one grupe koje su istovarili kada smo sprovođeni za Zadar, dok trojice među njima nije bilo. To su: Kanlić Pajo, Nikić Dušan, Milišić Miloš, svi civili iz Kupresa.

Onih pet, koje sam nabrojao da su ih prozvali, kao i ovu trojicu, nikada više žive nisam video i prema mom saznanju oni nisu živi...

Posle ulaska u logor "Lora", smješteni smo u prostorije po grupama od po 12 i više, a prostorije su bile veličine 2 h 2 m. Nismo uopšte mogli ni da čučnemo, ni da sjednemo, već smo samo stajali naslonjeni jedan na drugog. Iz te prostorije hrvatski vojnici su nas izvodili u drugu prostoriju i tamo nas na sve moguće načine mučili do onesvešćivanja. Prvo su nas udarali svim mogućim predmetima, a posle toga priključivali su nam struju, tako što su jedan provodnik vezali za penis, a drugi za ruku ili uho, a potom uključivali struju. To je izazivalo strahovite bolove.

Posle ovog davali su nam so koju smo morali da pojedem. Količina soli bila je oko pola kilograma a posle pojedene soli nisu nam dali ni kap vode. Život u "Lori" je bio nepodnošljiv, a ja sam sa ostalim uhapšenima zadržan u "Lori" tri dana. U prostoriju su svake noći ulazili hrvatski vojnici s noževima u rukama, prijetili da ćemo svi biti poklani. Svake noći, prilikom ulaska, hrvatski vojnici su tražili dobrovoljca koji želi da bude strijeljan i ja sam video da su se ljudi stvarno javljali dobrovoljno i posle njihovog izvođenja, čuo sam pucnje... Čuo sam takođe kada su izvodili i klali ljude, krike tih ljudi i njihovo krkljanje posle presječenog grkljana.

Izvodili su nas u krug pa su nas tjerali da se krećemo na koljenima preko tucanog kamena, a potom su nam naređivali da uđemo u kućice za pse i da iz istih lajemo neprekidno kao kerovi. Stalno je bila prisutna prijetnja da ćemo svi biti poubijani.

Za svo vrijeme boravka u "Lori" nisu nam dali ništa da jedemo, niti su nam dali vode da pijemo, a neprekidno smo bili podvrgnuti strahovitom mučenju. Posle boravka u "Lori" grupa od oko 70 uhapšenih Srba iz Kupresa vezana je i utovarena ponovo na kamion, negde predveče, i taj je kamion sve nas povezao u pravcu Duvna.

Kamion je krenuo i dovezao je ostatak grupe u Eminovo selo kod Duvna gdje nas je sačekala grupa hrvatskih vojnika među kojima je bilo i žena u uniformama, pa su nam naredili da siđemo sa kamiona. Prilikom silaska sačekali su nas udarci prisutnih. Neki od prisutnih imali su i noževe u rukama, pa su nas boli noževima po raznim djelovima tjela, psujući nam majku četničku i prijetili da ćemo svi biti poklani. U napravljene rane stavljali su barut iz metaka, a potom palili isti.

Naredili su nam da svi legnemo potrbuške na zemlju sa vezanim rukama na leđima, a zatim su nas hrvatski vojnici udarali čizmama u predjelu glave i drugih djelova tjela i gazili nogama na kojima su bile čizme. Zadržani smo na tom mjestu cijelu jednu noć, a sutradan je iz te grupe izdvojeno oko 8 ili 9 uhapšenih Srba i odvedeno u nepoznatom pravcu, tako da se za njihovu sudbinu ni danas ne zna. Znam da je u toj grupi bilo nekoliko meni poznatih ljudi i to: Dragan Mašić, Ratko Mašić, Mimo Mašić iz Kupresa, Lugonja Rade i još jedan iz Malovana. Mislim da je Rade iz Ravnog, a dvojica su još bila iz Malovana.

Ostatak grupe, među kojima sam bio i ja, stavljen je na kamion i odvezen u Vrgorac. Smješteni smo u neki podrum. Posle smještaja u prostorije su ulazili hrvatski vojnici koji su nas tako žestoko tukli da smo skori svi bili onesvješteni. Mile Spremo iz Begovog Sela kod Kupresa umro je od zadobijenih povreda. Zadržani smo u tom podrumu oko 12 dana i za svo to vrijeme neprekidno smo podvrgavani mučenju i udarcima. Izvodili su nas ispred te kuće, naređivali da kleknemo, a potom su nas udarali, tjerali da se klečeći krećemo na golim koljenima, podnosili noževe pod grlo i vrhovima istih parali po tijelu uhapšenih, prijeteći im da će biti zaklani.

Prvih 4 do 5 dana nisu nam dali ništa jesti, niti su dali vode, pa smo mi bili prinuđeni da pijemo sopstvenu mokraću da bi preživjeli. Posle ovog davali su jedanput dnevno po jedno parče hljeba i jednu malu paštetu koju smo delili na 5 uhapšenih.

Iz Vrgorca posle boravka u trajanju od 12 dana, odvedeni smo u Ljubuški i zatvoreni u podrumske prostorije nekog starog zatvora. U Ljubuškom je nastavljeno sa mučenjem kao i u prethodnim mestima.

Udarali su nas..., prijetili, tjerali da klečimo, da gledamo u sunce po nekoliko časova, podnosili noževe i u usta stavljali cijevi od oružja, prijeteći da ćemo biti ubijeni...

...Odvezli su nas u Duvno i zatvorili u jednu prostoriju Stanice milicije. Dok sam se nalazio u prostoriji stanice milicije celo vreme su dopirali krici i jauci iz podrumskih prostorija u kojima su se nalazili uhapšeni Srbi.

Zadržani smo u toj prostoriji oko tri dana i tada je mene jedan hrvatski vojnik odveo iz zgrade policije do jednog kombija kojim sam odvezen u Split. U kombiju u koji sam ušao bila su tri uhapšena Srbina iz Kupresa i to: N.D., od oca Bože, rođen 1952. godine, N.D., od oca Save, mislim da je rođen 1957. godine i D.V., od oca Svetka, rođen negde oko 1968. godine, svi oni su iz Kupresa i moje komšije. Svi su bili modri, otekli i krvavi.

Napominjem da je u grupi kada smo uhapšeni bilo oko 65 Srba iz Kupresa i okolnih sela. Doveden sam u Split i zatvoren u logor "Lora", u ćeliju broj 1. U tu ćeliju zatvorili su nas trojicu koji smo dovedeni iz Duvna, s tim što su odvojili D.V. i zatvorili ga u neku drugu ćeliju.

U krugu "Lore" zatekli smo grupu uhapšenih Srba iz Kupresa. Grupa uhapšenih Srba iz Kupresa bila je postrojena u krug, a u sredini kruga bio je pop Z.P. kome je jedan hrvatski vojnik čupao bradu. Pop Z.P. je kukao od bolova, a ostali prisutni hrvatski vojnici su se smejali tome. Pre nego što smo uvedeni u ćeliju hrvatski vojnici su nam naredili da stanemo uza zid, da podignemo ruke i oni su nas tada pretresali i oduzeli sve stvari: novčanike, prstene, satove i druge stvari. Psovali su nam majku srpsku i tvrdili da ni jedan iz tog logora neće izići živ. Udarali su nas tada nogama na kojima su bile čizme, pesnicama, kundacima i cevima od oružja, komadima metalnih cevi, palicama, komadima drveta u vidu držalice za sekire i lopate, letvama i svim drugim sredstvima koja su im se našla u rukama. Udarali su nas po svim delovima tela, a naročito u predelu bubrega, leđa, kičme i slabina.

Posle smeštaja u ćelije hrvatski vojnici su otpočeli sa izvođenjem po jednog uhapšenog iz svake ćelije.

Iz moje ćelije su odveli N.D. Posle izvesnog vremena N. je vraćen u ćeliju. Bio je sav modar, krvav i isprebijan i ja sam onda shvatio da su ga vodili na neko ispitivanje, a prilikom toga ga nemilosrdno tukli.

Izveli su mene u jednu prostoriju u kojoj je bio jedan čovek na patosu pokriven ćebetom, a ispod ćebeta su mu samo malo virile noge. Hrvatski vojnik mi je odmah po ulasku u tu prostoriju rekao, pokazujući na toga koji je ležao na patosu, verovatno mrtav "ovako ćeš i ti proći ako ne kažeš sve ono što te budem pitao." Pitao me je ko je rukovodilac SDS-a u Kupresu, ko su rukovodioci SDS-a u Donjem i Gornjem Malovanu i drugim selima, ko su članovi SDS-a poimenično.

Taj vojnik mi je naredio da legnem na beton na leđa. Prišao mi je i stao svojim nogama preko mojih, a potom mi kleknuo na grudi izvadio nož i stavio preko grkljana. Pritiskao je nožem, ali ja ne znam koliko je to sve trajalo. Počela je pena da mi izlazi na usta, a taj vojnik je ustao i naredio mi da i ja ustanem. Naredio mi je da kleknem, a potom je uzeo neku držalicu dužine oko 80 cm i prečnika 5-6 cm pa me je počeo njom udarati po leđima. Od prvog udarca ja sam se već onesvestio i pao, a posle toga, kada sam se osvestio, bio sam sav mokar, a hrvatski vojnik me je držao za revere. Verovatno me polivao vodom pa me onda podigao sa patosa. Doveo me je, držeći me za jaknu od kaputa, do ćelije u kojoj sam bio smšten, a potom me udario nogom u leđa i ja sam pao unutra na beton.

U "Lori" sam ostao 5-6 dana u istoj ćeliji. Svi iz te ćelije bili su isprebijani tako da nisu mogli ustati. Podizali smo jedan drugoga. Tu smo ostali 5-6 dana, a potom smo vezani i odvedeni u Zadar, u noćnim časovima. Ističem i to da je pre polaska za Zadar u "Lori" umro Petar Spremo, od oca Slavka iz Begova Sela, ne znam kad je rođen. Petar je bio mlađi čovek. Znam da je radio kao kućni majstor u osnovnoj školi. Petar je umro od udaraca zadobijenih u "Lori" jer je tamo strahovito tučen.

U toku kretanja prema Zadru, ne znam na koliko kilometara pre Zadra, zaustavljen je kamion i iz istog su izvedeni: Spasoje Kanlić iz Donjeg Malovana; Ljubo Milić iz sela Brda; Ratko Milić iz sela Brda; Slavko Dragoljević iz sela Ravno, koji je bio nastavnik u osnovnoj školi u istom selu; Dušan Nikić; neki Čivčić iz sela Ravnog čije ime ne znam, imao je slušni aparat jer mu je bio oštećeni sluh; neki Milišić koji je živeo u Bugojnu i još jedan čijeg se imena i prezimena ne sećam. Za ta lica od tog momenta pa do danas se ne zna ništa.

Mi smo prilikom izlaska iz kamiona prolazili kroz špalir hrvatskih vojnika koji su nas nemilosrdno udarali. Tukli su nas komadima drveta, nogama, pesnicama, kundacima i cijevima od oružja i palicama. Posle toga smešteni smo u jednu veću prostoriju u prizemlju i to svih nas 65, odnosno nas 57, jer je 8 ostalo u toku putovanja. U toj prostoriji ležali smo na golom patosu i tu smo ostali 6-7 dana. Nismo dobijali vode uopšte, a neka nas je strahovita žeđ morila. Kada bi neko tražio vode hrvatski vojnici su odgovarali "nema Čedo vode, tako ćeš na nogama da umreš". Saznao sam da se nalazimo u prostoriji neke bivše kasarne JNA, a jednog dana su nas izveli iz te prostorije i naredili da se svi skinemo potpuno nagi, pa su naša odela pokupili, a nama dali uniforme bivše JNA i naredili da ih obučemo.

Dobijali smo tamo jedanput dnevno po neko parče hleba i malo čaja i to nam je bila sva ishrana. Poslednjeg dana boravka u toj kasarni hrvatski vojnici su nas najpre povezali, pa su nas izudarali do besvesti, a potom natovarili na jedan kamion koji nas je odvezao u Duvno. U toku vožnje kamion je strahovito često, verovatno namerno, naglo kočio, pa smo se mi unutra udarali glavama, tako da smo svi bili krvavi.

Dovezeni smo u Eminovo Selo kod Duvna i smešteni u neku štalu. U toj štali ležali smo na goloj zemlji, a u noćnim časovima hrvatski vojnici su nas izvodili napolje i tako udarali do onesvešćenja. Terali su nas da klečimo, a dovodili su i žene koje su nas udarale raznim predmetima koje su imale u rukama. Jednom prilikom jedna žena imala je u rukama ključ za čupanje stočne hrane - sena, pa je ona vrhom tog ključa, jer je on oštar, ubola M.S. u butinu u natkolenom predelu desne ili leve noge.

Ne znam tačno koliko sam dana zadržan u toj štali, ali mislim da je bilo 5-6 dana. Za sve to vreme mnoštvo puta, a naročito u kasnim noćnim časovima, izvođen sam kao i ostali uhapšeni na tuču, a vraćao sam se u prostoriju četvoronoške, jer se posle tuče nije moglo kretati na sopstvenim nogama. U tom vremenu dobili smo jedanput ili dva puta po malo parče hleba i delić od jedne male konzerve paštete ili pak malo salame.

Iz Eminovog Sela odvezeni smo u Vrgorac. Prilikom polaska za Vrgorac u toj štali u Eminovom Selu ostalo je osam uhapšenih Srba za čiju se sudbinu do danas ne zna ništa. To su: Dragan Mašić iz Begova Sela, Miodrag Mašić iz istog sela, braća Mašić, od kojih se jedan zvao Ratko, imena drugog se sada ne sećam, Rade Lugonja iz sela Ravno, Đoko Marić iz sela Donji Malovan, Niko Duvnjak iz Donjeg Malovana, Dušan Duvnjak iz Donjeg Malovana. Svi su sa područja opštine Kupres.

U Vrgorcu smo smešteni u neku garažu i tu smo ostali opet nekoliko dana i za to vreme ležali smo na betonu na kome je bilo mnogo blata. Dobijali smo hranu takođe svakog drugog ili trećeg dana, i to samo jedanput po malo parče hleba. Početkom maja 1992. godine, ne znam tačno datum, u prostoriju u kojoj smo bili zatvoreni u Vrgorcu su ušli hrvatski vojnici i udarali nas sve, ali najviše Milu Spremu, od oca Vojka, iz Begova Sela, koji je rođen otprilike 1945. godine. Njega su udarali sve dotle dok nije umro.

Iz Vrgorca, iz te garaže, mi smo svi prebačeni u Ljubuški i tamo smešteni u zloglasni austrijski zatvor u kome je bio logor i 1941. godine.

Terali su nas da pevamo pesme "evo zore evo dana", da pozdravljamo hrvatske vojnike sa "spremni", da se krećemo na golim kolenima preko tucanog kamena kojim je bilo posuto dvorište zatvora.

Neprekidno su nam psovali majku srpsku i majku četničku i govorili da nikada nećemo izići na slobodu. Ne znam koliko smo zadržani u Ljubuškom, ali znam da smo na dan pre razmene svi kupani pomoću šmrkova pod jakim mlazom vode. Tamo smo svi ošišani i obrijani, a to nam je bilo prvo kupanje, brijanje i šišanje. Odvedeni smo u Žitnić kod Knina i tamo razmenjeni.

Ističem i to da sam u Ljubuškom video kada su hrvatski vojnici zarobljenim vojnicima bivše JNA vrhom noža na grudima usecali "4 S". Sećam se da je taj mladić kod koga sam ja video kada su mu usecali "4 S" bio iz Rume, ali ne znam njegovo ime i prezime.

Znam da su u "Lori" hrvatski vojnici primenjivali metod mučenja vezujući struju pojedinim licima za razne delove tela, što je izazivalo strahovite bolove.

...Moj muž je, kada su stigli u "Loru", prvi skinut sa kamiona. S obzirom da je bilo zimsko vreme on je nosio šubaru i time verovatno upao u oči hrvatskim vojnicima, koji su počeli zverski da ga tuku i da mu glavu udaraju o stranicu kamiona, pri tom mu preteći da prizna da je četnik. Nakon kratkog vremena zbog zadobijenih batina moj muž je rekao da je četnik, međutim, i pored toga, hrvatski vojnici su nastavili još žešće da ga tuku. Od zadobijenih udaraca u glavu moj muž je izgubio svest i po priči ostalih zarobljenika koji su sve to gledali na ustima mu se pojavila krvava pena. Zatim su ga dvojica hrvatskih vojnika podigli između sebe i odveli, navodno u bolnicu.

Kasnije sam saznala od popa Z.P. koji je takođe bio zatvoren u "Lori" i koji je kasnije razmenjen, da je on video mog supruga nakon nekoliko dana i da je bio bez svesti, te da je samo nešto buncao. Rekao mi je da su ga posle dan ili dva ponovo navodno odveli u bolnicu i to su činili u dva navrata, ali ga posle drugog puta, više nisu vraćali i niko ga više nije video.

Ja sam posle ovog događaja bezuspešno pokušavala zajedno sa mojom ćerkom da pronađem supruga i saznam šta mu se desilo, međutim to mi nije uspelo sve do 16. decembra 1992. godine kada su u moju kuću došli predstavnici Međunarodnog crvenog krsta i saopštili mi da je moj muž umro u bolnici u Firulama u Splitu i u vezi toga doneli su medicinsku dokumentaciju...

...U "Lori" smo bili nekoliko dana. Ovde su nas skoro svaki sat izvodili iz ćelija jednog po jednog i tukli i to najviše po tabanima i dlanovima. Mene su samo tukli, ali sam čuo da su drugi mučeni i zlostavljani na razne načine.

Video sam kada su druge mlađe ljude tukli i kad je to radio i čovek koji je i mene ispitivao. Taj što nas je ispitivao, sećam se, da je krupan i debeo čovek, star oko 40 godina, ali nikakve druge podatke o njemu ne znam. Dobro se sećam i video sam kada je preda mnom tukao Zubić Petra, koji je kasnije poginuo.

Na putu kroz sam Split smo nekoliko puta izvođeni iz kamiona i svakom prilikom smo bili tučeni. Tako su meni jednom prilikom na suvo obrijali bradu i nožem su mi zasecali lice.

Kada smo stigli u "Loru", jedan po jedan smo izlazili iz kamiona i tom prilikom smo prolazili kro špalir stražara koji su nas palicama nemilosrdno batinali.

U ćeliju su svakodnevno ulazili stražari i hrvatski vojnici i crnokošuljaši i non-stop su nas tukli palicama. Ja sam posebno bio izložen tuči i maltretiranju, zadobio sam na stotine udaraca, a kada bih se onesvestio vukli su me tako po hodnicima zatvora.

U "Lori" sam svakodnevno bio izložen tuči i maltretiranju, ponižavanju i raznim drugim vidovima nečovečnog ponašanja. Jednom prilikom su me uveli u neku prostoriju, a zatim mi vezali oči i stavili me da sednem u stolicu, a zatim su mi na slepoočnice prikopčali neke žice, pa su me polivali vodom i u isto vreme puštali struju. Nakon ovakvog mučenja ponovo su me odvodili u ćeliju gde sam bio tučen, a zatim su me jednog dana razapeli na rešetke zatvorske ćelije i tako me držali tri dana.

Posle ovih tortura ponovo su me mučili putem struje i to tako što su mi prikopčavali žice poljskog telefona na prste i onda okretali telefon i tako izazivali protok struje. Na ovaj način su mučili i ostale zatvorenike, znam da su jednom Srbinu iz Čapljine D.F. ove žice stavljali i na testise.

Takođe su se stražari iživljavali nad nama i na taj način što su nas terali da se bijemo između sebe, da jedan drugome vršimo bludne radnje, a mene su nagonili da sa jednom zarobljenom Srpkinjom iz Kupresa, koja se zove Z., imam i seksualni odnos. Ja ovo nisam mogao da učinim, pa sam zbog toga bio izložen još većem batinjanju. Nakon ovoga hrvatski stražari su naredili Z. da izigrava konja, a meni su rekli da je jašem.

Jednom vojnom starešini koga su zvali Crnogorac, stražari su odsekli uši i naterali ga da ih pojede. Takođe sam primetio da je u zatvoru bilo zarobljeno i nekoliko pilota bivše JNA, zatim predsednik SDS-a iz Čapljine. Oni su bili izloženi strašnim torturama...

5

5.1. Svedok 426/96-53 navodi:

...Za vreme boravka u pomenutim logorima ja sam zadobio prelom rebara s desne strane, povredu kičme, povredu grudnog koša. Pregledan sam u Banja Luci i posedujem medicinsku dokumentaciju o tome...

5.2. Svedok 426/96-51 svedoči:

...Ja sam pred hapšenje imao 110 kg, a vratio sam se sa 75 kg. Slomljena su mi dva rebra sa desne strane, a bolove sada osećam u predelu kičme, u predelu bubrega i drugim delovima tela...

5.3. Svedok 426/96-63 kaže:

...Posle razmene lekari su utvrdili da sam imao prelom dva rebra i prelom nosnih kostiju. Imao sam mnoštvo povreda po svim delovima tela, a najviše u predelu glave, zbog čega sam u nekoliko navrata padao u nesvest. I sada osećam strahovite bolove u glavi.

Sećam se dobro da su N.K. polomili obe podlaktne kosti na više mesta, na obema rukama. Mi smo N. pomagali kada je odlazio da obavlje fiziološke potrebe...

5.4. Svedok 333/95-23 svedoči:

... Od posledica lečio sam se oko godinu dana u Banja Luci. Te posledice osećam i danas. Za sve imam medicinsku dokumentaciju. Kada sam bio zatvoren imao sam 94kg, a kada su me oslobodili imao sam 58kg...

5.5. Svedok 334/97-19 navodi:

...Polomljena mi je lijeva ruka u podlaktnom djelu, podkoljena kost lijeve noge, 4 rebra sa lijeve strane i izbijeno mi je 9 zuba iz donje i gornje vilice.

Posle razmjene ja sam bio na VMA na liječenju oko 21 dan i mislim da oni posjeduju svu medicinsku dokumentaciju u kojoj su konstatovane povrede koje sam zadobio u toku boravka u hrvatskim logorima.

...Udarali su me naročito u predelu bubrega, tako da su mi oba bubrega od tih udaraca oštećena od tog momenta pa sve do danas.

5.8. Svedok 426/96-51 navodi:

...Usled torture i prebijanja, kao i uslova boravka u logorima moje zdravstveno stanje je teško oštećeno.

Pokazujem vam jedan deo medicinske dokumentacije i to sedam medicinskih dokumenata, iz kojih se vidi da sam imao prelom VII, VIII, IDž i Dž rebra sa leve strane, od kojih su neka bila fragmentirana i dislocirana, a sa desne strane su mi polomljena tri rebra.

Imam povredu pršljenova kičme, a kao posledice svega preživljenog, došlo je do povišenog krvnog pritiska, angine pektoris i drugih fizičkih i psihičkih promena...

O stravičnim posledicama po fizičko i psihičko zdravlje preživeli Srbi iz Kupresa i okoline, koji su na raznovrsne načine sadistički zlostavljani u logorima u selu Stipanićima kod Duvna, u Duvnu, Brišniku, "Lori" u Splitu i u logorima kod Zadra, u Vrgorcu i Ljubuškom, u periodu od 3. aprila do 16. maja 1992. godine, svedoči i izveštaj Klinike za psihijatriju Vojnomedicinske akademije u Beogradu "Zlostavljanje kupreških Srba tokom zarobljeništva kod ustaša aprila-maja 1992. godine" (predmet 281/97-5 prilog 25).

Više Srba je tokom stravičnih mučenja ubijeno, ili su izdahnuli posle sadističkih iživljavanja u hrvatskim logorima:

Glasnović Davor, zvani "Filipović", komandant hrvatske jedinice "Žuti mravi" koja je zauzela Kupres 06.04.1992. godine (dokaz 373/94-3, 333/95-23, 234/95-6).

Filipović Tomislav, general Vojske Republike Hrvatske, koji je u sastavu bojne "Zrinski" aprila 1992. godine učestvovao u ubistvima Srba u Kupresu (dokaz: 281/97-5).

Barišić Jozo, zvani "Joca", trgovac, rođen 1943. godine u selu Olovo, od oca Franje, bio je član paravojnih hrvatskih formacija i učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 117/95-8, 333/95-20, 281/97-4).

Barišić Mirko,

Bošković, kapetan bivše JNA, jedan od mučitelja u Vrgorcu (dokaz 333/95-23, 333/96-10).

Bulut Mirko, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 333/95-22, 117/95-8).

Vila Bariša, zvani "Bare", veterinar, iz Vilinih kuća, rođen 18.10.1962. godine u Vilinim kućama, Opština Kupres, od oca Marka i majke Anđe, rođene Ivković (dokaz: 492/96),

Vila Zoran, zv. "Čakija", bravar, iz Kupresa, Ul. Narodnih heroja bb, rođen 20.06.1964. godine u Kupresu, od oca Nedeljka i majke Mare, rođ. Jurić, oženjen, otac dvoje dece, učestvovao u ubistvu Srba iz Kupresa maja 1992. godine (dokaz: 373/94-1).

Vila Zoran, rođen 1960. godine, od oca Matka, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-3).

Vila Igor, iz Kupresa, Ul. Narodnih heroja 12, rođen 06.10.1972. godine u Jajcu, od oca Mija i majke Ane, rođene Jezičić, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine /dokaz: 194/97-5 prilog 8).

Vila Ilija, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 194/97-5 - prilog 8).

Vila Marko, direktor IGO Kupres, iz Kupresa, Ul. 27. jula br. 9, rođen 22.01.1954. godine u mestu Viline kuće, Opština Kupres, od oca Draguna i majke Zdenke, rođene Šimić, oženjen, otac dvoje dece, komandant Operativnog štaba paravojnih formacija stanke HDZ Kupresa, koji je u cilju pripreme genocida naredio izvođenje praktične vojne obuke i bojevog gađanja u novembru 1991. godine, a učestvovao u ubistvima Srba iz Kupresa aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4, 281/97-5).

Vila Mijo, bravar, iz Kupresa, Viline kuće bb, rođen 27.11.1953. godine u Kupresu, od oca Matka i majke Ruže, rođ. Mršo, oženjen, otac troje dece, učestvovao u ubistvima Srba iz Kupresa aprila 1992. godine (dokaz: 373/94-1, 281/97-4).

Vila Milenko, zvani "Nikola", šumarski tehničar, zaposlen u ŠIP-u Kupres, iz Kupresa, Ul. Narodnih heroja bb, rođen 11.09.1946. godine u Kupresu, od oca Marka i majke Janje, rođene Franić, oženjen, otac troje dece, učestvovao u ubistvu Srba iz Kupresa aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Vila Mirko, lekar opšte prakse, iz Kupresa, Viline kuće bb, rođen 12.8.1960. godine u Kupresu, od oca Marka i majke Anđe, rođ. Ivković, oženjen, otac jednog deteta, učestvovao u zauzimanju Kupresa i ubistvima Srba iz Kupresa maja 1992. godine. Nije hteo da pruži pomoć teško ranjenom M.M. (dokaz 333/95-23, 281/97-4).

Vila Nikola, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz:194/97-5 - prilozi 6 i 7).

...Vlado, zvani "Vukovarac", isticao se u mučenju uhapšenih kuprešana u "Lori" (dokaz 333/95-23).

Vrgoč Miroslav, trgovac, iz Kupresa, Ul. Maršala Tita bb, rođen 20.04.1945. godine u Valpovu, od oca Ivana i majke Ivke, oženjen, otac troje dece, učestvovao u ubistvima kupreških Srba aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

...Dara, žena koja je Mila Sprema ubola vilama (dokaz 333/95-23).

Dujić Tomo, upravnik logora "Lora" u kome su zarobljeni Srbi svakodnevno teško mučeni, zlostavljani na razne načine i surovo ubijani (dokaz: 333/95-20).

Dumančić Dragun, zvani "Junac", rukovodilac u ZZ "Kupres", iz Kupresa, Ul. Druge proleterske brigade bb, rođen 31.10.1958. godine u Zloselu, Opština Kupres, od oca Ilije i majke Mare, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 492/96).

Dumančić Pero, zvani "Kličin", Hrvat, zemljoradnik, iz Kupresa, Ul. Osmanlije bb, rođen 9.04.1943. godine u Bugojnu, od oca Tvrtka i majke Mare, rođene Mihaljević, oženjen, učestvovao u ubistvu 9 zarobljenih Srba koje je dovezao na traktoru u Kupres u noći između 6/7.03.1992. godine, kao i u ubistvima Srba iz Kupresa maja 1992. godine (dokaz 333/95-23, 281/97-4).

Žulj Branko, zv. "Bane", rođen u selu Zloselima, od oca Franje, učestvovao u ubistvima Srba iz Kupresa aprila 1992. godine (dokaz: 373/94-1, 281/97-3).

Žulj Božo, iz Zlosela, Opština Kupres, rođen 19.09.1951. godine u Zloselu, od oca Dana i majke Drage, oženjen, učestvovao u ubistvima Srba iz Kupresa maja 1992. godine (dokaz: 373/94-1).

Žulj Ivica, zv. "Iko", vozač, iz Kupresa, M. Tita bb, rođen 17.10.1960. godine u Zloselu, od oca Frane i majke Ruže, rođene Mihaljević, oženjen, otac jednog deteta, učestvovao u ubistvima Srba iz Kupresa aprila 1992. godine (dokaz: 373/94-1, 194/97-5 prilog 8, 281/97-4).

Žulj Božo, zv. "Pajzin" i "Boško", iz Zlosela bb, Opština Kupres, rođen 03.08.1947. godine u Zloselu, Opština Kupres, od oca Anta i majke Mare, učestvovao u ubistvima Srba iz Kupresa aprila 1992. godine (dokaz: 373/94-1, 281/97-4).

"Žućo", iz sela Ploča, Opština Gornji Vakuf, isticao se u mučenju uhapšenih kuprešana u "Lori" (dokaz 333/95-23).

Zrno Borislav, zvani "Boro", profesor iz Kupresa, Ul. Maršala Tita 19, rođen 14.11.1951. godine u selu Rilić, Opština Kupres, od oca Nediljka i majke Branke, rođene Smoljo, učestvovao u ubistvima Srba u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 333/95-23, 281/97-4).

Zrno Ivo, rođen 1.01.1955. godine u selu Šuica, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 492/96).

Zrno Ivica, rođen 16.09.1971. godine u selu Šujica, od oca Mile, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 492/96).

Zrno Josip, zv. "Nuno", šumarski tehničar, iz Kupresa, Ul. M. Tita 19, rođen 13.03.1954. godine u Riliću, Opština Kupres, od oca Nedeljka i majke Branke, rođene Smolje, oženjen, otac dvoje dece, bio na dužnosti komandira milicije u Kupresu, učestvovao u ubistvima Srba u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 373/94-1, 281/97-4).

Zrno Jure, nastavnik matematike, iz Kupresa, Ul. Hasana Brkića bb, rođen 20.11.1944. godine u Valpovu, od oca Frane i majke Perke, rođene Rebrina, učestvovao u ubistvima Srba u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 333/95-23).

Zrno Mario, rođen 24.01.1971. godine u selu Šujica, od oca Ante, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 492/96).

Ivić Marko, vozač iz Zlosela, Opština Kupres, rođen 28.09.1959. godine u Zloselu, od oca Pere i majke Franjke, rođene Dumančić,

Zrno Stipo, rođen 1960. godine u Kupresu, od oca Slavka, učestvovao u zločinima nad Srbima aprila 1992. godine u Kupresu, a lično pucnjima iz snajperske puške lišio života Vojislava Kanlića, od oca Gojka, i Luku Panića, od oca Petra (dokaz: 281/97-3, 281/97-4).

Elez (Helez) Mujuka, rođen 1966. godine u selu Donjem Ravnom, od oca Muja, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-2, 281/97-4).

Ereš Branko, naročito se isticao u mučenju zarobljenih Srba u logoru u Ljubuškom (dokaz: 234/95-6).

Ivić Drago, zv. "Španc", TV mehaničar, rođen 1959. godine u Kupresu, od oca Ivana, učestvovao u ubistvima Srba u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Ivić Marko, vozač, iz Zlosela, Opština Kupres, rođen 28.09.1959. godine u Zloselu, od oca Pere i majke Fanjke, rođ. Dumančić, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 492/96).

Ivković Mario, učestvovao u zločinima nad kupreškim Srbima aprila 1992. godine (dokaz: 117/95-8).

Jahić Rasim, milicioner SJB Kupres, iz Kupresa, Ulica Maršala Tita br. 25, rođen 24.04.1953. godine u selu Kukavice, Opština Kupres, od oca Džafe i majke Bihe, rođene Ugarak, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 117/95-8, 492/96).

Jezidžić Ivan, mašinbravar, iz Kupresa, Ul. JNA br. 14, rođen 23.10.1967. godine u selu Mlakva, Opština Kupres, od oca Bože i majke Slave, rođene Kekić, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 492/96).

Kaminski Miroslav, autoprevoznik, iz Kupresa, ul. Omladinska bb, rođen 7.07.1947. godine u Bugojnu, od oca Marijana i majke Ive, oženjen, učestvovao u ubistvu Srba iz Kupresa aprila 1992. godine (dokaz: 373/94-1 194/95-8 prilog 6).

Kanlić Branislav, zv. "General", zlostavljao i mučio zarobljene Srbe u Ljubuškom (dokaz: 117/95-8).

Kmetaš Ibro, rođen 1958. godine u selu Donjem Ravnom, od oca Muje, učestvovao u ubistvima Srba u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Kmetaš Hamdija, rođen 1952. godine u selu Donjem ravnom, od oca Đulage, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Korozović Fadil, bivši oficir avijacije JNA, komandir jedinice muslimanske vojske u Kupresu i okolini, učestvovao u zločinima nad Srbima aprila 1992. godine u Kupresu (dokaz: 194/97-5).

Krišto Ivan, zvani "Dugonjče", iz Duvna, učestvovao u napadu na Kupres. Najokoreliji egzekutor u torturama u Duvnu (dokaz: 333/95-20).

Kuna Ivan, rođen 1952. godine u selu Osmanlijama, od oca Anđelka, učestvovao u zločinima nad kupreškim Srbima aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Kuna (Marte) Zdravko, poznat po nadimku "Čupo", rođen 1966. godine u Kupresu, učestvovao u zločinima nad kupreškim Srbima aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Ledić Dragun, radnik SJB u Kupresu, iz Kupresa, Viline Kuće bb, Opština Kupres, rođen 13.06.1965. godine, od oca Emanuela i majke Stanke, rođene Šimić, oženjen, otac troje dece (dokaz: 281/97-3, 281/97-4).

Ledić Maniel, iz Kupresa, Viline kuće bb, rođen 05.04.1943. godine u Kupresu, od oca Draguna i majke Ivke, rođene Čičak, oženjen, otac četvoro dece, učestvovao u ubistvima Srba iz Kupresa aprila 1992. godine (dokaz: 373/94-1, 117/95-1, 281/97-3, 281/97-4).

Lovrić Marko, metalski radnik, iz Kupresa, Ul. Maršala Tita br. 30, rođen 02.01.1955. godine u selu Osmanlije, Opština Kupres, od oca Nika i majke Dragice, rođene Grbeša, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 117/95-8, 492/96, 281/97-4).

Lozančić Zoran, zv. "Macan", rođen 1960. godine u selu Kukavicama, od oca Vinka, učestvovao u ubistvima Srba i paljenju njihovih kuća u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-49.

Lozančić Ivo, zvani "Ćiva", bio na hrvatskom tenku koji je napadao Kupres, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu (dokaz: 333/95-22).

Lozančić Ivo, vulkanizer, bio na hrvatskom tenku koji je napadao Kupres, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu (dokaz: 333/95-22).

Lozančić Maksim, zv. "Garan", rođen 1952. godine, od oca Ive, učestvovao u ubistvima Srba u Kupresu aprila 1992. godine (281/97-4).

Lončar Božo, jedan od vozača koji je kamionom prevozio grupu kuprešana od jednog do drugog logora (dokaz 333/95-23).

"Makedonac", isticao se u mučenju uhapšenih kuprešana u "Lori" (dokaz 333/95-23, 426/95-51).

Maleš Ivo, trgovac, iz Kupresa, Ul. Druge krajiške brigade bb, rođen 25.03.1936. godine u Kupresu, od oca Mija i majke Dome, rođene Santro, oženjen, otac troje dece, učestvovao u ubistvima Srba u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 194/97-5 - prilog 8, 281/97-4).

Mamić Franjo, rođen 1.01.1971. godine u selu Zidine, Opština Tomislavgrad, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 492/96).

Mandžuka Smail, zvani "Smajo", lekar, iz Kupresa, Ul. Sime Šolaja bb, rođen 25.01.1959. godine u Kupresu, od oca Ahmeta i majke Remze, rođ. Terzić, učestvovao u ubistvu Srba iz Kupresa maja 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Matić Dragan, zapovednik logora u Duvnu, učestvovao u mučenjima zarobljenika (dokaz: 333/95-23).

Matić Nedo, naročito se isticao u mučenju zarobljenih Srba u logoru u Ljubuškom (dokaz: 234/95-6).

Macić Neđo, iz Ljubuškog, posebno se isticao u mučenju i zlostavljanju zarobljenih Srba u logoru u Ljubuškom (dokaz: 234/95-6).

Mil Mijo, iz Kupresa, učestvovao u ubistvima Srba iz Kupresa u aprilu 1992. godine (dokaz: 492/96).

Milićević Nedo, naročito se isticao u mučenju zarobljenih Srba u logoru u Ljubuškom (dokaz: 234/95-6).

Mioč Vilim, rođen 1952. godine u selu Osmanlijama, od oca Berislava, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Mioč Jozo, rođen 1956. godine u selu Osmanlijama, od oca Berislava, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Mioč Paško, rođen 1949. godine u selu Osmanlijama, od oca Berislava, bio pripadnik paravojnih formacija HDZ-a, a aprila 1992. godine učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu (dokaz: 281/97-4).

Mioč Frane, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz:117/95-8).

Mihaljević Iko, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 194/97-5 - prilog 6).

...Musa, iz Širokog Brega, kod Lištice, tukao zarobljene Srbe u logoru "Lora" (dokaz: 333/95-20).

Pavić Ivan, rođen 1956. godine u Zloselima, od oca Marka, učestvovao u ubistvima Srba u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Paradžić Krešo, zv. "Ćupo", naročito se isticao u mučenju Srba u logoru u Ljubuškom (dokaz: 234/95-6).

Perić Drago, zvani "Vrića" (dokaz 333/95-23).

Perković Ante, zvani "Peco", milicioner iz Kupresa, Ul. 27. jula bb, rođen 11.11.1954. godine u selu Botun, Opština Kupres, od oca Jandre i majke Slavke, rođene Lozančić, učestvovao u ubistvima Srba u Kupresu, aprila 1992. godine (dokaz: 492/96, 281/97-4).

Perković Ivica, rođen 1959. godine u selu Botun, od oca Jandre, učestvovao u ubistvima Srba i paljenju njihovih kuća u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Pilić Ekrem, automehaničar, zaposlen u ŠIP-u Kupres, iz Kupresa, Ul. M. Tita 1/1, rođen 1.12.1945. godine u Bugojnu, od oca Edhema i majke Zlatke, rođ. Žuljko, oženjen, otac dvoje dece, učestvovao u ubistvu Srba iz Kupresa aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Pilić Safet, zvani "Safo", iz Kupresa, Ul. Druge proleterske brigade br. 23, vlasnik auto-škole u Kupresu, rođen 27.07.1949. godine u Kupresu, od oca Ethema i majke Zlatke, rođene Žuljko, oženjen, otac dvoje dece, učestvovao u ubistvu Srba iz Kupresa aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Pilić Sejo, vozač, iz Kupresa, Ul. Druge proleterske brigade br. 48, rođen 8.06.1955. godine u Kupresu, od oca Edhema i majke Zlatke, rođ. Žuljko, oženjen, otac jednog deteta, učestvovao u ubistvu Srba iz Kupresa aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Pilić Sulejman, učitelj u osnovnoj školi "Simo Šolaja" u Kupresu, iz Kupresa, Ul. Druge proleterske brigade br. 19, rođen 24.10.1947. godine u Kupresu, od oca Edhema i majke Zlatke, rođ. Žuljko, oženjen, otac dvoje dece, učestvovao u ubistvu Srba iz Kupresa aprila 1992. godine (dokaz: 333/95-23, 281/97-4).

Ravančić Ante (Ivica), zvani "Majstor", konobar, vlasnik kafića, iz Odžaka, Opština Kupres, rođen 26.11.1959. godine u Odžaku, od oca Vinka i majke Finke, rođene Mršo, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 117/95-8, 281/97-4).

Radić Drago, zvani "Puće", privatni autoprevoznik, iz Kupresa, Ul. JNA bb, rođen 01.05.1962. godine u Kupresu, od oca Mije i majke Finke, rođene Mršo, učestvovao u zločinima nad kupreškim Srbima aprila 1992. godine (dokaz: 117/95-8, 281/97-4).

Radić Zoran, zvani "Zeko", Hrvat iz Kupresa, koji je rođen u selu Otinovci kod Kupresa, naredio ubistvo Laze Kontića, učestvovao u ubistvima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 34/96).

Radić Ivica, rođen 1959. godine u selu Goravcima, od oca Stipe, učestvovao u zločinima nad kupreškim Srbima aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Radić Ivica, zvani "Srebrušin", iz Goravca, rođen 22.07.1966. godine u mestu Goravci, Opština Kupres, od oca Radoslava i majke Anđe, rođene Bulat, pre rata konobar u kafiću "Randeu" u Kupresu, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 492/96, 281/97-4).

Radić Ljupko, zvani "Švabin", metalski radnik, iz sela Goravci, Opština Kupres, gde je i rođen 01.02.1960. godine, od oca Stipe i majke Finke, rođene Čičak, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 492/96).

Radić Stipe, zvani "Dijeglo" ili "Dijetlo", učestvovao u ubistvima Srba u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 117/95-8, 333/95-23).

Raić Ante, rođen 1952. godine u selu Rastičevu, od oca Ivana, učestvovao u ubistvima Srba aprila 1992. godine, kao i u njihovoj deportaciju u logore Zapadne Hercegovine i Hrvatske (dokaz: 281/97-4).

"Rambo", najsuroviji u mučenju uhapšenih kuprešana u "Lori" (dokaz 333/95-23).

Ramčić Amir, iz Kupresa, Ul. II proleterske brigade bb, rođen 14.05.1965. godine u Kupresu, od oca Muja i majke Zlate, rođene Husić, oženjen, učestvovao u zločnima nad kupreškim Srbima aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Ramčić Ruždija, iz Kupresa, Ul. II proleterske brigade 15, rođen 23.08.1966. godine u Bugojnu, od oca Muja i majke Zlate, rođene Husić, oženjen, učestvovao u ubistvima Srba u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 333/95-23, 281/97-4).

Raštegorac Ivo, zv. "Ćiva", privatni vulkanizer, iz mesta Goravci, Opština Kupres, rođen 27.08.1959. godine u Goravcima, od oca Pera i majke Stane, rođene Šarić, učestvovao u ubistvima Srba u Kupresu aprila 1992. godine, a prilikom nastupanja hrvatskih snaga, on se dobrovoljno javio da bude vodič i da im pokazuje srpske kuće i stanove - popeo se na tenk "leopard" i sa njega posadi tenka označavao mete, po kojima su dejstvovali vatrom (dokaz: 117/95-1, 281/97-4).

Rebrina Marko, zv. "Markica", učestvovao u ubistvima Srba u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 117/95-8).

Rebrina Jandra, zvani "Skičo", učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 117/95-8).

Slijepčević Ivica, iz Šujica, od oca Mirona, učestvovao u zločinima nad kupreškim Srbima aprila 1992. godine. (dokaz: 426/96-51).

Smoljo Franjo, zvani "Ljuljak", iz Olova, rezervni oficir, bio zaposlen u Omladinskoj zadruzi u Kupresu, rođen 02.01.1958. godine u selu Olovo, Opština Kupres, od oca Živka i majke Ivke, rođene Barišić, učestvovao u ubistvima Srba iz Kupresa aprila 1992. godine, a neposredno je predvodio paravojnu formaciju koja je nastupajući za tenkom "leopard" upadala u srpske kuće i vršila masakre (dokaz: 117/95-8, 281/97-4).

Solin Mladen, naročito se isticao u mučenju zarobljenih Srba u logoru u Ljubuškom (dokaz: 234/95-6).

Sušec Ivan, zamenik Dragana Matića, komandanta logora u Duvnu, učestvovao u mučenjima zarobljenih Kuprešana (dokaz: 333/95-23).

Sušec Ivica, naročito se isticao u mučenju zarobljenih Srba u logoru u Ljubuškom (dokaz: 234/95-6).

Tomić Siniša, pravnik iz Ljubuškog, upravnik logora u Ljubuškom, naročito se isticao u mučenju zarobljenih Srba u logoru u Ljubuškom (dokaz: 234/95-6).

Tomić Srećko, učestvovao u mučenjima Kuprešana u logoru u Duvnu i Eminovom Selu (dokaz: 333/95-23).

Turalija Ambrozije, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 382/96-2).

Turalija Drago, zv. "Šakan", rođen 1953. godine u Begovom Selu, od oca Pera, radio kao lovočuvar, učestvovao u zločinima protiv Srba u Kupresu 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Turalija Zoro, zvani "Zoran", iz Begovog Sela, rođen 26.04.1961. godine u Begovom Selu, Opština Kupres, od oca Slave i majke Dragice, rođene Čolić, bio zaposlen kao čuvar lova u ŠIP-u Kupres, učestvovao u ubistvima Srba u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 333/95-23, 281/97-4).

Turalija Pero, rođen 1959. godine u Beogovom Seulu od oca Karla, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Turalija Tomislav, poljoprivredni tehničar, od oca Tome, iz Begovog Sela, rođen 1956. godine u kupreškom predgrađu Viline kuće, učestvovao u zločinima nad kupreškim Srbima aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

Turalija Tomo, zv. "Tomi", rođen 1955. godine u Begovom Selu, od oca Pera, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-4).

...Franjo, koji je bio milicioner pre rata, učestvovao u mučenjima zarobljenih Srba u Zadru (dokaz: 333/95-23).

Horozović Ahmet (Ahmo), iz Kupresa, Ul. II proleterske brigade bb, rođen 27.03.1962. godine u mestu Bili Potok, Opština Kupres, od oca Osmana i majke Hamide, rođene Ćurić (dokaz: 194/97-5 - prilozi 7 i 8).

Horozović Ibro, iz Kupresa, Ul. II proleterske brigade bb, rođen 03.05.1953. godine u Bilom Potoku, Opština Kupres, od oca Osmana i majke Hamide, rođene Ćurić, oženjen (dokaz: 194/97-5 - prilog 8, 281/97-4).

Huseinbegović Enes, rođen 1960. godine u Kupresu, učestvovao u zločinima nad kupreškim Srbima aprila 1992. godie (dokaz: 281/97-4).

Čičak Ante, rođen 1959. godine u Kupresu, od oca Joze, učestvovao u zločinima nad Srbima aprila 1992. godine u Kupresu (dokaz: 281/97-4).

Čičak Ivo, zvani "Zec", rođen u selu Otinovci kod Kupresa, od oca Vinka, bio čuvar u trgovinskom preduzeću u Kupresu. Učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine, a lično je ubio Žarka Životića (dokaz 333/95-23).

Čolić Josip, zv. "Jopa", rođen 1956. godine u Osmanlijama, od oca Mirka, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz. 281/97-4).

Šarić Božo, iz Begovog Sela, od oca Stanislava, hrvatski vojnik, učestvovao u zločinima nad kupreškim Srbima aprila 1992. godine (dokaz: 426/96-51).

Šarić Marko, zvani "Zrko" , rođen u kupreškom predgrađu - Begovom Selu, od oca Vinka, jedan od osnivača i predvodnika paravojnih formacija HDZ-a, učestvovao u ubistvima Srba u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 281/97-3).

Šarić Nedo, bravar, iz Begovog Sela, od oca Stanislava, pripadnik paravojnih formacija HDZ-a od 1991. godine, a aprila 1992. godine učestvovao u vršenju zločina nad kupreškim Srbima (dokaz 281/97-4).

Šimić Darko, iz Kupresa, Ul. Druge proleterske brigade 28, rođen 07.10.1969. godine u Kupresu, od oca Ivana i majke Ružice, rođene Čolić, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 281/98-4).

Šimić Dražen, iz Kupresa, Ul. Druge proleterske brigade 28, rođen 10.05.1972. godine u Kupresu, od oca Ivice i majke Ružice, rođene Čolić, učestvovao u zločinima nad Srbima u Kupresu aprila 1992. godine (dokaz: 117/95-1, 281/97-4).

NN vojnik, krupan, sa izraženim brkovima, crne kose i crnog tena, ubio je Stevu Lugonju i Dragu Čelebića (dokaz: 333/96-4).